________________
શિથિલ હોય તેને જોઈને કરુણાભાવ કેળવવો, તેનું નામ છે પ્રણિધાન. આ પ્રણિધાન તે ધર્મ કરવાના પાંચ આશયોમાંનો એક આશય છે.
આપણા શાસનમાં આચારમાં શિથિલ, મન્દ છે તેની તો નિંદા નથી જ કરવાની, પરંતુ અન્ય ધર્મઆરાધકોની, અરે મહાપાપી આત્માઓની પણ નિંદા-ટીકા નથી કરવાની. હરિભદ્રસૂરિજીએ સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે –
पापवत्स्वपि चाऽत्यन्तं स्वकर्मनिहतेष्वलम् । अनुकम्पैव सत्त्वेषु न्याय्या धर्मोऽयमुत्तमः ॥
પૂર્વ ભવમાં કરેલાં દુષ્કૃત્યોથી બાંધેલાં અશુભ કર્મોથી પીડાતા અતિ પાપી જીવોને વિષે અનુકંપા કરવી તે જ શ્રેષ્ઠ ધર્મ છે. આજ વાત અધ્યાત્મસારમાં મહોપાધ્યાય યશોવિજયજી મહારાજા કહે છે
निन्द्यो न कोऽपि लोकः पापिष्ठेस्वपि भवस्थितिश्चिन्त्या ।
આ છે આપણી પરંપરા, આ છે આપણી મર્યાદા. પરંતુ આપણે ધર્મના બહાને અહર્નિશ અન્યની નિંદા-ટીકા કરતા રહીએ છીએ. મારે પૂછવું છે કે નિંદા કરવાની પણ કોઈ લિમિટ ખરી ? નિંદા માત્ર ખરાબ છે છતાં એવો સંકલ્પ ખરો કે દેવગુરુ-ધર્મની નિંદા તો નહીં જ કરું ? નિંદા કરવા બેઠા એટલે સાધુ સાધ્વી સાથે આચાર્યોની પણ નિંદા કરો, બરોબર ને?
યાદ રાખજો - સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતોની નિંદા કરવાથી આ ભવમાં તો ચારિત્ર નહિ જ મળે, પરંતુ બાંધેલા ચીકણા મોહનીયકર્મને કારણે ભવાંતરમાં ચારિત્ર તો શું, ચારિત્રવંતના દર્શન પણ નહિ મળે, એવી દુર્ગતિમાં ધકેલાઈ જઈશું. માટે નિંદાથી દૂર રહેજો . શાસ્ત્રવચન છે – સાધુષાત્ ક્ષયઃ સાધુસાધ્વીજી ભગવંતોની નિંદા, તેમનો દ્વેષ કરવાથી કુલપરંપરા
40
