________________
किं बहुना - तीर्थेश्वराणां संघस्य श्रुतस्य गणधारिणाम् । आशातनां दधानेन मया पृष्ठं न वीक्षितम् ॥
હું તપસ્વી, ચારિત્રવંત વિગેરે દરેકની નિંદા કરતો હતો. ચારિત્ર તો કેવું ઉત્તમ પાળતો હતો - બપોરના આહારનો સમય પતી ગયા પછી દૂર દૂર સુધી જઈને લુકૂખો-સુક્કો આહાર લાવીને વાપરતો. રસોડાની કે પછી સામે લાવેલી ગોચરી (આહાર) વાપરતો ન હતો. કપડાનો કાપ પણ કાઢતો નહિ, વિશિષ્ટ તપ કરતો હતો તેથી બધા મને તપસ્વી, ત્યાગી તરીકે જ ઓળખતા હતા. પરંતુ, મોહોદયને કારણે બન્યું એવું કે જે ચારિત્રપાલનમાં શિથિલ હતા, વિશેષ તપ કરી શકતા ન હતા, તે દરેકની ખૂબ નિંદા કરતો હતો. તીર્થકર, ગણધર ભગવંતો વગેરે દરેકની નિંદા કરતો હતો. તેને પરિણામે મેં ચીકણાં કર્મો બાંધ્યાં, અને સંસારમાં અનંત કાળથી ભટકતો રહ્યો છું. ભટકતા એવા મેં અપાર અપાર દુઃખ સહન કર્યું. આ સંસારમાં એવું દુઃખ નથી જે મેં સહન નથી કર્યું.
न सा विपद् न तद् दुःखं न सा गाढविडम्बना । लोकेऽस्ति पद्मपत्राक्षि ! या न सोढा तदा मया ॥
સમજાય છે નિંદા કરવાનું ફળ ? આપણે સતત આ જ કરીએ છીએ, પરંતુ તે ઉચિત નથી. જેઓ આચાર-વિચારમાં નબળા છે તેની ઉપેક્ષા કરવાની છે, કરુણા કરવાની છે, નહિ કે નિંદા. આ તો ધર્મપ્રાપ્તિનું લક્ષણ છે. હરિભદ્રસૂરિજી ષોડશક પ્રકરણમાં લખે છે –
प्रणिधानं तत्समये स्थितिमत् तदधःकृपानुगश्चैव ।
તમે જે આરાધના કરો છો તેનાથી વધુ આરાધક આત્મા મળે તો તેની અનુમોદના કરવી, અને જે આચારાદિમાં
39
