________________
છતાં હજુ સુધી આ ગ્રંથની તુલના કરી શકે તેવો બીજો કોઈ ગ્રંથ નથી લખાયો. માત્ર જૈન સાહિત્ય કે ભારતીય સાહિત્યમાં જ નહી, પરંતુ જૈનેતર અને વિશ્વસાહિત્યમાં આ ગ્રંથની તુલના કરી શકે તેવો ગ્રંથ નથી રચાયો. આવો મહાન ગ્રંથ આ ગુરુભગવંતે આપણને વારસામાં આપ્યો છે.
જર્મન પ્રોફેસર હર્મન જેકોબી દર્શનના અભ્યાસી છે. તેમણે આચારાંગ અને કલ્પસૂત્રનો અંગ્રેજીમાં અનુવાદ કર્યો છે. નેમિસૂરિદાદાએ આ પ્રોફેસર સાથે પત્રવ્યવહાર પણ કર્યો હતો. આવા પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિના વિદ્વાન પ્રોફેસર “ઉપમિતિ'ની અંગ્રેજી પ્રસ્તાવનામાં લખે છે
I did Fine something more important. The great Literary Value of the U. katha. and the fact that is the first allegorical work in indian literature.
આના ઉપરથી આ ગ્રંથની મહાનતા સમજી શકાશે.
મોતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડિયા. જૈન સમાજમાં બહુ મોટું નામ છે. મોટા મોટા ઘણા ગ્રંથોનો ભાવાનુવાદ કાપડિયા સાહેબે કર્યો છે. આચાર્ય ભગવંતો પણ આમના અનુવાદનો આધાર રાખે છે. તેવા આ લેખક લખે છે – “મને જૈન, જૈનેતર અનેક પંડિતો મળ્યા, બહુશ્રુત ભગવંતો પણ મળ્યા, તે બધા કહે છે કે - જૈન, જૈનેતર સાહિત્યમાં ક્યાંય આવો રૂપક ગ્રંથ જોવા નથી મળ્યો. વૈશ્વિક સાહિત્યમાં ભારતીય જૈન સાહિત્યને શ્રેષ્ઠ સ્થાન અપાવવામાં આ ગ્રંથનો અમૂલ્ય ફાળો છે. આજ સુધી અનેક કથા, રૂપકકથા પણ લખાય છે. પરંતુ, આ ગ્રંથની તુલના કરી શકે તેવી કોઈ કથા નથી લખાઈ.”
આ છે આ ગ્રંથનું મૂલ્ય.
વૈશ્વિક સાહિત્યની દૃષ્ટિએ વિચારીએ તો ઈ. સ. ૧૯૬૦ માં બીજા ચાર્લ્સ રાજાના સમયમાં જહોન બનીઅન નામના
31
