Page Text
________________
५३६
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ।
[शेषं शौरसेनीवत् ] शेष प्रथमा सि । शौरसेनीवत् प्रथमा सि । [अध ससरीरो भगवं मकरधओ एत्थ परिब्भमन्तो हुवेय्य ] अथ । 'थो धः' (४।२६७) थ० → ध० अध । भगवान् । 'वाऽव्ययोत्खातादावदातः' (१९६७) वा० → व० । 'भवद्-भगवतोः' (४।२६५) न० → म० भगवं । अत्र । 'त्रपो हि-ह-त्थाः' (२।१६१) त्र० → त्थ० । ‘एच्छय्यादौ' (१।५७) अ० → ए० एत्थ ।
'भू सत्तायाम्' (१) भू । भविष्यन्ती स्यति । 'भुवेर्हो हुव-हवा:' (४६०) भू० → हुव० । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) स्यति० → इच्० । 'भविष्यत्येय्य एव' (४।३२०) इच्० → एय्य० । 'लोकात्' (१।१।३) हुवेय्य ।
[एवंविधाए भगवतीए कधं ताप(व)स-वेस-गहनं कतं ?] एवंविधा । तृतीया टा। 'टा-ङस्-डेरदा०' (३।२९) टा० → ए० एवंविधाए ।
भगवती । तृतीया टा । 'टा-ङस्-डेरदादिदेद्वा०' (३।२९) टा० → ए० भगवतीए । तापसवेषग्रहणं कृतम् । सुगमम् । तावसवेसगहनं कतं ।
[एतिसं अतिट्ठ-पुरवं महाधनं तद्धन] ईदृशम् । 'एत्पीयूषा-ऽऽपीड०' (१।१०५) ई० → ए० । 'यादृशादेर्दुस्तिः' (४।३१७) दृ० → ति० । 'श-षोः सः' (४।३०९) श० → स० एतिसं । अदृष्टपूर्वम् । 'पूर्वस्य पुरवः' (४।२७०) पूर्व० → पुरव० । 'इत्कृपादौ' (१।१२८) दृ० → दि० । 'त-दोस्तः' (४।३०७) दि० → ति० । 'ष्टस्याऽनु०' (२।३४) ष्टस्य ठः । 'अनादौ०' (२१८९) द्वित्वं-ट्ठ० । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वठस्य टः अतिट्ठपुरवं । महाधन । द्वितीया अम्। महाधनं । दृष्ट्वा । 'धून-त्थूनौ ष्ट्वः' (४।३१३) ट्वा० → न० । 'ऋतोऽत्' (१।१२६) दृ० → द० । 'त-दोस्तः' (४।३०७) द० → त० तळून ।
[भगवं यदि मं वरं पयच्छसि] भगवान् । 'भवद्-भगवतोः' (४।२६५) न० → म० । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः । 'वाऽव्ययो०' (११६७) वा० → व० भगवं । यदि इमं वरं । 'लुक्' (१।१०) इलोपः । अथवा 'त्यदाद्यव्ययात् तत्स्वरस्य लुक्' (१।४०) इलोप: यदि मं वरं । 'यमूं उपरमे' (३८६) यम्, प्रपूर्व० । वर्त० सिव् । 'गमिष्यमासां छ:' (४।२१५) म० → छ । 'अनादौ०' (२२८९) द्वित्वं-छ्छ० । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य चः । 'द्वितीयस्य सि-से' (३।१४०) सिव० → से०(सि०) । 'सर्वत्र ल-व०' (२६७९) लुक् पयच्छसे( सि)।
[रायं ! च दाव लोक] राजन् । आमन्त्र्ये सि । 'मो वा' (४।२६४) न० → म० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) ज्लुक् । 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) अ० → य० रायं ! । तावत् । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१।१०) त्लुक् । 'वादेस्तावति' (४।२६२) ता० → दा० दाव । 'लोकृङ् दर्शने' (६१२) लोक् । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४।२३९) अत् । 'लोकात्' (१।१।३) लोक । पञ्चमी स्व । 'दु-सु-मु०' (३।१७३) स्व० → सु० । 'अत इज्जस्विज्ज०' (३।१७५) सुलुक् लोक । हे राजन् ! तावल्लोक इत्यर्थः ।
[ताव च तीए तूरातो य्येव तिवो सो आगच्छमानो राजा] तावत् । 'अन्त्यव्य०' (१।११) त्लुक् ताव । तद् । तृतीया टा । 'अन्त्यव्यः' (१।११) द्लुक् । 'कि-यत्तदोस्यमामि' (३।३३) । ङीप्र० । 'लुक्' (१।१०) अलोपः । 'टाङस्-डेर०' (३।२९) टा० → ए० तीए । दूर । पञ्चमी ङसि । 'अतो ङसेर्डातो - डातू' (४।३२१) ङसि० → डातो० → आतो० दूरातो । य्येव एवार्थे । दृष्ट । प्रथमा सि । 'इत्कृपादौ' (१।१२८) दृ० → दि० । 'त-दोस्तः' (४।३०७) दि० → ति० । 'ष्टस्याऽनु०' (२॥३४) ष्ट० → ठ० । 'अनादौ०' (२।८९) द्वित्वं-ठ्ठ० । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वठस्य टः। 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० तिहो ॥३२३।।
| SR No. | 007102 |
| Book Title | Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 368 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 34 MB |