Page Text
________________
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-दुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[हस्वः संयोगे] ह्रस्व प्रथमा सि । संयोग सप्तमी ङि ।
[अम्बं ] आम्र । अनेन आ० → अ० । 'ताम्रा-ऽऽम्र म्बः' (२०५६) म्र० → म्ब० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१।२३) अनुस्वारः अम्बं ।
[तम्बं] ताम्र । अनेन ता० → त० । 'ताम्रा-5ऽने म्बः' (२५६) म्र० →म्ब० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१।२३) अनुस्वारः तम्बं ।
[विरहग्गी ] विरह एव अग्निः = विरहाग्निः । 'अधो म-न-याम्' (२।७८) नलुक् । 'अनादौ०' (२।८९) गस्य द्वित्वं-गि० → ग्गि० । अनेन हुस्व:-हा० → ह० । 'अक्लीबे सौ' (३.१९) दीर्घः-ग्गि० → ग्गी० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् विरहग्गी।
[अस्सं] आस्य । प्रथमा सि । 'अधो म-न-याम्' (२१७८) य्लोपः । 'अनादौ०' (२१८९) सस्य द्वित्वं-स० → स्स० । अनेन आ० → अ० । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१।२३) अनुस्वारः अस्सं ।
[मुणिंदो] मुनीन्द्र । 'द्रे रो नवा' (२।८०) लुक् । अनेन ई० → इ० । 'नो णः' (१।२२८) नि० → णि० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) अलुक् मुणिंदो ।
[तित्थं ] तीर्थ । अनेन ती० → ति० । 'सर्वत्र०' (२७९) लुक् । 'अनादौ०' (२१८९) थस्य द्वित्वम् । “द्वितीयतुर्ययो०' (२।९०) पूर्वथस्य तः । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१।२३) अनुस्वारः तित्थं। _[गुरुल्लावा ] गुरु-उल्लाप । गुरूणां उल्लापा:-वचनानि = गुरूल्लापाः । अनेन रू० → रु० । 'पो वः' (१।२३१) प० → व०। प्रथमा जस् । 'जस्-शसोलुंक्' (३।४) जस्लुक् । 'जस्-शस्०' (३।१२) दीर्घः गुरुल्लावा ।
[चुण्णो ] चूर्ण । अनेन चू० → चु० । 'सर्वत्र०' (२१७९) लुक् । 'अनादौ०' (२१८९) णस्य द्वित्वम् । प्रथमा सि। 'अत: से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० चुण्णो ।
[नरिंदो ] नरेन्द्र । अनेन रे० → रि० । 'द्रे रो नवा' (२।८०) लुक् । प्रथमा सि । 'अतः सेझैः' (३।२) सि० → डो० → ओ० नरिंदो।
[मिलिच्छो ] म्लेच्छ । 'लात्' (२।१०६) इति लपूर्वं इ० । अनेन ले० → लि० । प्रथमा सि । 'अत: सेझैः' (३२) सि० → डो० → ओ० मिलिच्छो ।
[दिहिक्क-थण- वटुं] 'दृष्टैकस्तनपृष्ट । दृष्टं एकं स्तनपृष्टं यत्र कञ्चकोत्तो(त्ता)रणे तत् = दृष्टैकस्तनपृष्टम् । 'ष्टस्याऽनु०' (२।३४) ष्टस्य ठः । 'अनादौ०' (२१८९) ठस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वठस्य टः । १. आमूल-वलिअ-वामोरु-वल्लरी-लंघिए अरोरु-लअं । तंस-ट्ठिअ-दर-परिअत्तिअंग-दिठेक्क-थण-वटुं॥
. [ग० व० - २०२ । अनु० अङ्कः - ६६] आमूलवलितवामोरुवल्लरीलवितेतरोरुलतम् । यस्रस्थितेषत्परिवर्तिताङ्गदृष्टैकस्तनपृष्ठम् ॥ २. G. J. L. दिट्ठिक्कथणवढें - एकश्चासौ स्तन: = एकस्तनः, तस्य वृत्तं-वृत्तान्तः । दृष्ट-ज्ञानं एकस्तनवृत्तं येन तं = दृष्टैकस्तनवृत्तम् । द्वि० अम् । 'इत्कृपादौ' (१।१२८) दृ० → दि० । 'ष्टस्याऽनु०' (२।३४) ष्टस्य ठः । 'अनादौ०' (२।८९) ठस्य द्वित्वम् । “द्वितीयतुर्ययो०' (२।९०) पूर्वठस्य टः । ‘ऐत एत्' (१।१४८) छै० → ठे० । 'अनादौ०' (२१८९) कस्य द्वित्वम् । 'हस्वः संयोगे' (१९८४) ठे० → ठि० । 'स्तस्य०' (२।४५) स्त० → थ० । 'नो णः' (१।२२८) न० → ण । 'ऋतोऽत्' (१।१२६) वृ० → व० । 'वृत्त-प्रवृत्त०' (२।२९) त० → ट० । आदौ टकारस्य द्वित्वे । 'अमोऽस्य' (३५) अम्० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः दिट्ठिक्कथण-वढें । ३. I. दृष्टैकस्तनपट्ट । J: L. दृष्टैकस्तनवृत्त ।
12ठम् ॥
| SR No. | 007101 |
| Book Title | Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 442 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 34 MB |