Page Text
________________
अष्टमाध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
३८३
दिवस । षष्ठी आम् । 'टा-आमोर्णः' (३।६) आम्० → ण । 'जस्-शस्-ङसि-त्तो०' (३।१२) दीर्घः- स० → सा० । 'क्त्वा-स्यादेर्ण-स्वोर्वा' (१।२७) अनुस्वारः दिवसाणं ।
[अट्ठारसण्हं समणसाहस्सीणं] अष्टादशन् । षष्ठी आम् । 'ष्टस्याऽनुष्ट्रेष्टा०' (२।३४) ष्टस्य ठः । 'अनादौ०' (२८९) ठस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वठस्य टः । 'संख्या-गद्गदे रः' (११२१९) दस्य रः । 'श-षोः सः' (१।२६०) श० → स० । अनेन आम्० → ण्हं० अट्ठारसण्हं ।
श्रमणसहस्र । 'सर्वत्र ल-व०' (२७९) लुक् । 'श-षोः सः' (१२२६०) श० → स० । 'अतः समृद्ध्यादौ वा' (१।४४) स० → सा० । 'सर्वत्र ल-व०' (२७९) लुक् । 'अनादौ०' (२१८९) सस्य द्वित्वम् । आर्षत्वात् स्त्रीत्वम् । 'अजातेः पुंसः' (३३२) ङीप्र० । 'लुक्' (१।१०) अलोपः । 'लोकात्' (१।१।३) स्सी० । षष्ठी आम् । 'टा-आमोर्णः' (३६) आम्० → ण । 'क्त्वा-स्यादेण०' (१२२७) अनुस्वारः समणसाहस्सीणं ।। [कइण्हं] कति । षष्ठी आम् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । अनेन आम्० → ण्हं कइण्हं ॥१२३।।
शेषेऽदन्तवत् ॥ ८।३।१२४ ॥ उपर्युक्तादन्यः शेषस्तत्र स्यादिविधिरदन्तवदतिदिश्यते । येष्वाकाराद्यन्तेषु पूर्वं कार्याणि नोक्तानि तेषु 'जस्-शसोलुंक (३।४) इत्यादीनि अदन्ताधिकारविहितानि कार्याणि भवन्तीत्यर्थः ।
तत्र 'जस्-शसोलुंक्' (३।४) इत्येतत्कार्यातिदेशः । माला-गिरी-गुरू-सही-वहू रेहन्ति पेच्छ वा ॥ 'अमोऽस्य' (३५) इत्येतत्कार्यातिदेशः । गिरि-गुरुं-सहि-वहुं-गामणि-खलपुं पेच्छ । 'टा-आमोर्णः' (३।६) इत्येतत्कातिदेशः । हाहाण कयं । मालाण-गिरीण-गुरूण-सहीण-वहूण धणं ।। टायास्तु 'टो,णा' (३।२४) - 'टा-ङस्-डेरदादिदेवा तु ङसे:' (३।२९) इति विधिरुक्तः ॥
"भिसो हि-हिँ-हिं' (३७) इत्येतत्कार्यातिदेशः । मालाहि-गिरीहि-गुरूहि-सहीहि-वहूहि कयं ॥ एवं सानुनासिकाऽनुस्वारयोरपि ॥ _ 'ङसेस्तो-दो-दु-हि-हिन्तो-लुकः' (३८) इत्येतत्कार्यातिदेशः । मालाओ-मालाउ-मालाहिन्तो ॥ बुद्धीओ-बुद्धीउबुद्धीहिन्तो ॥ धेणूओ-घेणूउ-धेणूहिन्तो आगओ ॥ हि-लोपौ तु प्रतिषेत्स्येते (३।१२७,१२६) ॥
'भ्यसस्तो-दो-दु-हि-हिन्तो सुन्तो' (३।९) इत्येतत्कातिदेशः । मालाहिन्तो-मालासुन्तो । हिस्तु निषेत्स्यते (३।१२७)। एवं-गिरीहिन्तो इत्यादि ॥
'ङसः स्सः' (३।१०) इत्येतत्कार्यातिदेशः । गिरिस्स । गुरुस्स । दहिस्स । महुस्स ॥ स्त्रियां तु 'टा-ङस्-उ०' (३।२९) इत्याधुक्तम् ।। ___ 'डे-म्मि ..' (३।११) इत्येतत्कार्यातिदेशः । गिरिम्मि । गुरुम्मि । दहिम्मि । महुम्मि ॥ उस्तु निषेत्स्यते (३।१२८)। स्त्रियां तु 'टा-ङस्-उ०' (३।२९) इत्याधुक्तम् ॥ ___ 'जस्-शस्-ङसि-तो-दो-द्वामि दीर्घः' (३।१२) इत्येतत्कार्यातिदेशः । गिरी - गुरू चिट्ठन्ति । गिरीओ-गुरूओ आगओ । गिरीण-गुरूण धणं ॥
'भ्यसि वा' (३।१३) इत्येतत्कार्यातिदेशो न प्रवर्तते । 'इदुतो दीर्घः' (३।१६) इति नित्यं विधानात् ।। 'टाण-शस्येत्' (३।१४) - "भिस्-भ्यस्-सुपि' (३।१५) इत्येतत्कार्यातिदेशस्तु निषेत्स्यते (३।१२९) ॥
| SR No. | 007101 |
| Book Title | Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 442 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 34 MB |