Page Text
________________
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[आ अरा मातुः] आ - अरा प्रथमा औ । सूत्रत्वात् औलोपः । मात षष्ठी ङस् ।
[माआ माअरा] मातृ (२) । प्रथमा सि । अनेन प्रथमे तृ० → ता० । द्वितीये तृ० → तरा० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् माआ माअरा ।
[माआउ माआओ] मातृ (२) । प्रथमा जस् । अनेन तृ० → ता० । 'स्त्रियामुदोतौ वा' (३।२७) जस्० → उत्० - ओत्० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् माआउ माआओ।
[माअराउ माअराओ] मातृ (२) । प्रथमा जस् । अनेन तृ० → तरा० । 'क-ग-च-ज०' (१११७७) त्लुक् । 'स्त्रियामुदोतौ वा' (३।२७) जस्० → उत्० - ओत्० माअराउ माअराओ ।
[मा माअरं] मातृ (२) । द्वितीया अम् । अनेन प्रथमे तृ० → ता० । द्वितीये तृ० → तरा० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । 'हूस्वोऽमि' (३।३६) आ० → अ० । 'अमोऽस्य' (३५) अलुक् - अम्० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः माअं माअरं ।
बाहुलकाज्जनन्या अर्थे आ देवताया अर्थे अरा इत्यादेशोऽनुक्तोऽपि भवति -
[माआए कुच्छीए ] मातृ । षष्ठी ङस् । अनेन तृ० → ता० । 'टा-ङस्-डेरदा०' (३।२९) ङस्० → ए० । 'कग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् माआए ।
कुक्षि । सप्तमी ङि । 'छोऽक्ष्यादौ' (२०१७) क्षि० → छिन् । 'अनादौ०' (२।८९) द्वित्वं - छि० । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य चः । 'टा-ङस्-डेरदा०' (३।२९) ङि० → ए० - पूर्वस्य च दीर्घः - कुच्छीए ।
[नमो माअराण ] नमस् । 'अन्त्यव्यञ्जनस्य' (१।११) स्लुक् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० ('अतो डो विसर्गस्य' (११३७) विसर्गस्य डो० → ओ०) । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) अलुक् नमो।
मातृ । षष्ठी आम् । अनेन तृ० → तर० । 'क-ग-च-ज०' (१२१७७) त्लुक् । 'जस्-शस्-ङसि-तो०' (३।१२) र० → रा० । 'टा-आमोर्णः' (३६) आम्० →ण माअराण । मातृदेवेभ्यो नमः इत्यर्थः ।
[माईण] मातृ । षष्ठी आम् । 'मातुरिद्वा' (१११३५) तृ० → ति० । 'टा-आमोर्णः' (३६) आम्० → ण । 'जस्शस्-ङसि-त्तो०' (३।१२) दीर्घः - ति० → ती० । 'क-ग-च-ज०' (१११७७) त्लुक् माईण ।
[माऊए समन्निअं वंदे] मातृ । तृतीया टा । 'ऋतामुदस्यमौसु वा' (३।४४) तृ० → तु० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । 'टा-ङस्-डेरदा०' (३।२९) टा० → ए० - पूर्वस्य च दीर्घः माऊए ।
समन्वित । 'सर्वत्र ल-व०' (२७९) व्लुक् । 'अनादौ०' (२१८९) द्वित्वं - नि० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । द्वितीया अम् । 'अमोऽस्य' (३५) अलुक् - अम्० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः समनिअं । मात्रा समन्वितं वन्दे इत्यर्थः ।
[माइदेवो] मातृदेव । प्रथमा सि । 'मातुरिद्वा' (१।१३५) तृ० → ति० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) तूलुक् । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) अलुक् माइदेवो ।
[माइगणो] मातृगण । प्रथमा सि । 'मातुरिद्वा' (१११३५) तृ० → ति० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । 'अत: से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२।१२११४) अलुक् माइगणो ॥४६॥
| SR No. | 007101 |
| Book Title | Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 442 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 34 MB |