________________
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान- दुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[ईत: सेश्चा वा ] ईत् पञ्चमी ङसि । सि षष्ठी ङस् । च प्रथमा सि । आ प्रथमा सि । वा प्रथमा सि ।
[ एसा हसन्तीआ ] एतद् । प्रथमा सि । 'अन्त्य०' (१।११) लुक् । 'तदश्च तः सोऽक्लीबे' (३।८६) त० स० । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० आ। 'समानानां ० ' (१।२1१) दीर्घः सा । 'अन्त्यव्य ० ' (१।११) स्लुक् एसा ।
हसन्ती । प्रथमा सि । अनेन सिस्थाने वा आकार: हसन्तीआ ।
३२०
[ गोरीआ चिट्ठन्ति पेच्छ वा] गौरी । प्रथमा जस् अनेन वा जस्-शस्स्थाने आकार : गोरीआ ।
स्था । वर्त्तमाना अन्ति । 'स्थष्ठा - थक्क०' (४।१६) स्था० → चिट्ठ० आदेश: । 'बहुष्वाद्यस्य०' (३।१४२) अन्ति० न्ति० । 'व्यञ्जनाद०' (४।२३९) अत् । 'लुक्' (१।१०) अलुक् चिट्ठन्ति ।
द्वितीया शस् वा । 'औत ओत् ' (१।१५९) गौ० गो० ।
दृशं प्रेक्षणे (४९५) दृश् । पञ्चमी हि । दृशो निअच्छ-पेच्छा -ऽवयच्छा०' (४।१८१) दृश्० → मु विध्यादि०' (३।१७३) हि० सु० । 'अत इज्जस्विज्ज०' (३।१७५) सुलुक् पेच्छ । पक्षे -
→>>>
[ हसन्ती ] हसन्ती । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्यञ्जनस्य' (१।११) स्लुक् हसन्ती ।
[ गोरीओ ] गौरी । प्रथमा जस् द्वितीया शस् । 'औत ओत् ' (१।१५९) गौ० गो० । 'स्त्रियामुदोतौ वा' (३।२७) जस्० - शस्० ओ० गोरीओ ||२८||
टा- डस् - डेरदादिदेद्वा तु डसेः ॥ ८।३।२९ ॥
स्त्रियां वर्त्तमानान्नाम्नः परेषां टा ङस् ङीनां स्थाने प्रत्येकं अत्-आत्-इत्-एत् इत्येते चत्वार आदेशाः सप्राग्दीर्घा भवन्ति । ङसेः पुनरेते सप्राग्दीर्घा वा भवन्ति ॥
-
पेच्छ० । 'दु-सु
मुद्धाअ मुद्धाइ मुद्धाए कयं मुहं ठिअं वा ॥ कप्रत्यये तु मुद्धिआअ मुद्धिआइ मुद्धिआए । कमलिआअ कमलिआइ कमलिआए || बुद्धीअ बुद्धीआ बुद्धीइ बुद्धीए कयं विहओ ठिअं वा ॥ सहीअ सहीआ सहीइ सहीए कयं वयणं ठिअं ॥ अणू घेणूइ घेणूए कयं दुद्धं ठिअं वा ॥ वहूअ वहूआ वहूइ वहूए कयं भवणं ठिअं वा ॥
-
ङ
मुद्धाअ मुद्धाइ मुद्धाए || बुद्धीअ बुद्धीआ बुद्धीइ बुद्धीए | सहीअ सहीआ सहीइ सहीए । धेणूअ आ णू णू ॥ वहूअ वहूआ वहूइ वहूए आगओ ॥
पक्षे मुद्धाओ मुद्धाउ मुद्धाहिन्तो ॥ रईओ रईउ रईहिन्तो ॥ घेणूओ घेणूड घेणूहिन्तो इत्यादि ॥
'शेषेऽदन्तवत्' (३।१२४) अतिदेशात् 'जस् - शस् - ङसि - तो- दो- द्वामि दीर्घः' (३।१२) इति दीर्घत्वं पक्षेऽपि भवति ॥
स्त्रियामित्येव वच्छेण । वच्छस्स । वच्छे । वच्छम्मि । वच्छाओ ॥
-
टादीनामिति किम् ? मुद्धा | बुद्धी । सही । धेणू | वहू ॥
[ टाडस्ङे: ] टा-ङस् - ङि षष्ठी ङस् ।
[ अदादिदेद्वा तु डसे: ] अत्-आत्-इत्-एत् प्रथमा सि । वा प्रथमा सि । तु प्रथमा सि । ङसि षष्ठी ङस् ।
[ मुद्धाअ मुद्धाइ मुद्धाए कयं मुहं ठिअं वा ] मुग्धा । तृतीया टा । षष्ठी ङस् । सप्तमी ङि । 'क-ग-ट-ड०' (२।७७) ग्लुक् । ‘अनादौ०' (२८९) द्वित्वं ध्धा० । 'द्वितीय-तुर्ययोरुपरि पूर्व: ' (२।९०) पूर्वधस्य दः । अनेन
