________________
१९२
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ।
दड्ढो । विअड्ढो । वुड्ढी । वुड्ढो ॥ क्वचिन्न भवति - विद्ध-कइ-निरूविअं॥
[दग्धविदग्धवृद्धिवृद्धे ढः ] दग्धश्च विदग्धश्च वृद्धिश्च वृद्धश्च = दग्धविदग्धवृद्धिवृद्धम्, तस्मिन् = दग्धविदग्धवृद्धिवृद्धे । सप्तमी ङि । ढ प्रथमा सि ।
[दड्ढो] दग्ध । प्रथमा सि । अनेन ग्धस्य ढः । 'अनादौ०' (२२८९) ढस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय - तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वढस्य डः । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० दड्ढो ।
[विदड्ढो] विदग्ध । प्रथमा सि । अनेन ग्धस्य ढः । 'अनादौ०' (२२८९) ढस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय - तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वढस्य डः । 'अतः सेझैः' (३।२) सि० → डो० → ओ० विदड्ढो।
[वुड्ढी] वृद्धि । 'उदृत्वादौ' (१११३१) वृ० → वु० । अनेन द्धस्य ढः । 'अनादौ०' (२१८९) ढस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय - तुर्ययो०' (२९०) पूर्वढस्य डः । प्रथमा सि । 'अक्लीबे सौ' (३१९) दीर्घः । 'अन्त्यव्य०' (१२११) स्लुक् वुड्ढी ।
[वुड्ढो] वृद्ध । प्रथमा सि । उदृत्वादौ' (१।१३१) वृ० → वु० । अनेन द्धस्य ढः । 'अनादौ०' (२१८९) ढस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय - तुर्ययो०' (२२९०) पूर्वढस्य डः । 'अतः से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० वुड्ढो ।
[विद्ध-कइ-निरूविअं] वृद्धकविनिरूपित । 'इत् कृपादौ' (१।१२८) वृ० → वि० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) व्लुक् । 'पो वः' (१।२३१) प० → व० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३६२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः विद्धकइनिरूविरं ॥४०॥
श्रद्धद्धि - मूर्धा-ऽर्धेऽन्ते वा ॥ ८।२।४१ ॥ एषु अन्ते वर्तमानस्य संयुक्तस्य ढो वा भवति ।। सड्ढा सद्धा । इड्ढी रिद्धी । मुंढा मुद्धा । अड्ढे अद्धं ॥
[श्रद्धद्धिमूर्धाऽर्धेऽन्ते वा] श्रद्धा च ऋद्धिश्च मूर्धा च अर्धं च = श्रद्धद्धिमूर्धाऽर्धम्, तस्मिन् = श्रद्धद्धिमूर्धाऽर्थे । सप्तमी ङि । अन्त सप्तमी ङि । वा प्रथमा सि ।
[सड्ढा सद्धा] श्रद्धा । 'सर्वत्र०' (२२७९) लुक् । 'श-षोः सः' (१।२६०) श० → स० । अनेन वा द्धस्य ढः । 'अनादौ०' (२१८९) ढस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय - तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वढस्य डः । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् सड्ढा । पक्षे-श्रद्धा । 'सर्वत्र०' (२७९) लुक् । 'श-षोः सः' (१।२६०) श० → स० । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् सद्धा ।
[इड्ढी रिद्धी] ऋद्धि । प्रथमा सि । 'इत् कृपादौ' (१२१२८) ऋ० → इ० । अनेन वा द्धस्य ढः । 'अनादौ०' (२।८९) ढस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय - तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वढस्य डः । 'अक्लीबे सो' (३।१९) दीर्घः । 'अन्त्य०' (१।११)
भुअआहिवसालाहणवुड्ढकइनिरूविअं इमं दइए । णिहणणिरूविअधुवअम्मि वत्थुए गीइआ णत्थि ॥ [वृ० स० २।८] भुजगाधिपसातवाहनवृद्धकविनिरूपितं इमं दयिते ।
निधननिरूपितध्रुवके वस्तुनि गीतिका नास्ति ॥ २. पा० म० - विदग्ध → विअड्ढो-विदड्ढो । अत्र विअड्ढो सम्यक् प्रतिभाति ।
