Page Text
________________
१५६
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-दुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[दलिद्दाइ ] 'दरिद्राक् दुर्गतौ' (१०९२) दरिद्रा । वर्त० तिव् । अनेन रस्य लः । 'द्रे रो नवा' (२।८०) द्रमध्याद् रकारलोपः । 'अनादौ०' (२।८९) दस्य द्वित्वम् । 'त्यादीनामाद्यत्रयस्या०' (३।१३९) तिव्० → इ० दलिद्दाइ ।
[दलिद्दो] 'दरिद्राक् दुर्गतौ' (१०९२) दरिद्रा । दरिद्रातीति । अच्प्र० । 'अशित्यस्सन्-णकज्-णका-ऽनटि' (४।३।७७) आलोपः । अनेन रस्य लः । 'द्रे रो नवा' (२।८०) द्रमध्याद् रकारलोपः । 'अनादौ०' (२।८९) दस्य द्वित्वम् । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० दलिदो ।
[दालिदं] दरिद्रस्य भावः । 'पतिराजान्त०' (७१२६०) ट्यणप्र० → य । 'वृद्धिः स्वरे०' (७४।१) वृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः । अनेन रस्य लः । 'अधो म-न-याम्' (२।७८) य्लुक् । 'द्रे रो नवा' (२।८०) द्रमध्याद् रकारलोपः । 'अनादौ०' (२।८९) दस्य द्वित्वम् । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० →म् । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः दालिदं ।
[हलिद्दो] हारिद्र । 'वाऽव्ययोत्खातादावदातः' (१९६७) हा० → ह० । अनेन रस्य लः । 'द्रे रो नवा' (२६८०) द्रमध्याद् रकारलोपः । 'अनादौ०' (२१८९) दस्य द्वित्वम् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० हलिद्दो।
[जहुट्ठिलो] युधिष्ठिर । 'आर्यो जः' (१।२४५) यस्य जः । 'उतो मुकुलादिष्वत्' (१।१०७) जु० → ज० । 'युधिष्ठिरे वा' (१।९६) धि० → धु० । 'ख-घ-थ-ध-भाम्' (१।१८७) धस्य हः । 'ष्टस्या०' (२।३४) ष्टस्य ठः । 'अनादौ०' (२१८९) ठस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वठस्य टः । अनेन रस्य लः । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० जहुट्ठिलो ।
[सिढिलो] शिथिर । 'श-षोः सः' (१।२६०) शि० → सि० । 'मेथि-शिथिर-शिथिल-प्रथमे थस्य ढः' (१।२१५) थि० → ढि० । अनेन रस्य लः । प्रथमा सि । 'अतः से?ः' (३।२) सि० → डो० → ओ० सिढिलो ।
[महलो] मुखर । 'ख-घ-थ-ध-भाम' (१११८७) खस्य हः । अनेन रस्य लः । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अलुक् मुहलो । - [चलणो] चरण । अनेन रस्य लः । प्रथमा सि । 'अतः सेोः' (३।२) सि० → डो० → ओ० । डित्यन्त्य०' (२२१२११४) अलुक् चलणो ।
[वलुणो] वरुण । अनेन रस्य लः । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० वलुणो । [कलुणो] करुण । अनेन रस्य लः । प्रथमा सि । 'अत: सेोः' (३।२) सि० → डो० → ओ० कलुणो ।
[इङ्गालो] अङ्गार । 'पक्वा-ऽङ्गार-ललाटे वा' (१।४७) अ० → इ० । अनेन रस्य लः । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० इङ्गालो ।
[सक्कालो] सत्कार । 'क-ग-ट-ड०' (२७७) लुक् । 'अनादौ०' (२१८९) कस्य द्वित्वम् । अनेन रस्य लः । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० सक्कालो ।
[सोमालो] सुकुमार । 'नवा मयूख-लवण-चतुर्गुण-चतुर्थ-चतुर्दश-चतुर्वार-सुकुमार-कुतूहलोदूखलोलुखले' (१।१७१) कुशब्देन सह ओत्वं- सुकु० → सो० । अनेन रस्य लः । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० सोमालो।
| SR No. | 007101 |
| Book Title | Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 442 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 34 MB |