________________
મારા અનુભવો પ્રચંડ શોધે ફરી એક વરરાજા મારા માટે શોધી કાઢ્યો. મારી ઉંમર ચોવીસ પૂરા કરતી હતી. યૌવનની કળીઓ પુરબહારમાં ખીલી રહી હતી. મનની આશા કે પ્યાસ કદી ખૂટ્યાં છે? મને પણ આ આશા હતી કે હવે મારો હાથ ઝાલવા કોઈ ફટડો જુવાન આવી પહોંચશે. પરંતુ અફસોસ ! મારી આશા સદા અધૂરી રહેવા જ સર્જાયેલી હતી...
આખરે લગ્નનો દિવસ ઉગ્યો - આંગણે ઢોલ પીટાયો - અને હાય, પીસ્તાલીશ વરસનો એક આધેડ વરરાજાના રૂપમાં ડેલમાં ડોકાયો. ભયના માર્યા મારા રૂંવાડા ઉભા થઈ ગયા. ઢોલ એટલા જોરથી પીટાતો હતો કે આમાં મારી વેદનાની વાણી કોને સંભળાય? ફરી સંસારની જાળમાં માછલીની જેમ હું ફસાઈ. લગ્નવિધિ શરૂ થઈ. વરરાજાની બાજુમાં જ તેમના જમણા હાથ જેવી આંખોના ડોળા દ્વારા પોતાની હકૂમત પ્રદર્શિત કરતી એક ચાલીશ વરસની બાઈ બેઠી હતી. માંડવામાં મને ખબર પડી કે આ બાઈ મારા પતિની પ્રથમ પત્ની છે. ખરા અર્થમાં મારી શોક્ય! - મને લાગ્યું કે સખત ચોકી-પહેરા સાથે હું સંસારના કેદખાને જઈ રહી છું. ડર તો એ વાતનો હતો કે આ જેલર જેવી લાગતી બાઈની સત્તાના ખુદ મારા પતિ પણ શિકાર હતા. યંત્રવત હું પારકા ઘરે ગઈ. આ સાસરાને મારું ઘર કેમ કહેવાય? જે ઘરમાં મારા પતિની પત્ની મોજૂદ હતી તે ઘરને મારું પોતીકું કેમ કહી શકું? આ સાચી વાત વિસ્તારથી જાણવા મળી કે આ પતિ પત્ની વચ્ચે મીઠો સંબંધ હતો, પૈસો પણ સારો હતો. ફક્ત એક શેર માટીની ખોટ હતી અને સંતાનની આ ખાલી જગ્યા પૂરવા માટે મારા જીવનનો ભોગ દેવાયો હતો. મારું સ્થાન આ ઘરમાં ફક્ત “છોકરાં જણવાનું મશીનથી
૬૫
