________________
કરતા રહે છે. અને પછી તેના ઉદય અનુસાર તે તે ગતિમાં જન્મમરણ પામ્યા કરે છે. તેથી તેને મનુષ્યભવની ફરીથી પ્રાપ્તિ થવી દુર્લભ બને છે. એ રીતે વિચાર કરતાં આ સઘળી અનર્થ પરંપરાનું મૂળ કારણ આ પ્રમાદ જ છે. એમ સમજીને હે ગૌતમ! આ મનુષ્યભવને એક સમય પણ પ્રમાદમાં વ્યર્થ ગુમાવીશ નહિ ૧૫ છે આ રીતે અહીં સુધીમાં તે મનુષ્યભવની દુર્લભતા બતાવવામાં આવી છે. હવે મનુષ્યભવ પ્રાપ્ત થયા પછી પણ મનુષ્યને ઉત્તરોત્તર શું શું પ્રાપ્ત થવું દુર્લભ છે તે હવે બતાવવામાં આવે છે–
ખૂબ વિ મઘુસત્ત” ઈત્યાદિ. અન્વયાર્થ–માણુ -માનુપત્ય મનુષ્યભવ કપૂળ -જવાડી કઈ પણ રીતે પ્રાપ્ત કર્યા પછી પણ મરિયર પુજા કુમ-મારવં પુન: સુમન આ જીવને મગધ આદિ આર્યદેશના આર્યકુળમાં જન્મ મળે તે ઘણે દુર્લભ છે. જે દેશમાં ધર્મ અધર્મ અને જીવ અજીવ આદિ તને વિચાર કરાય છે તે આર્યદેશ કહેવાય છે. મનુષ્યભવ પામીને પણ આર્યદેશના આર્યકુળમાં જન્મ થ દુર્લભ છે. કારણ કે ઘ-જાવ ઘણાં જ મનુષ્યભવ પામીને પણ સુયા ચા-સવઃ શેચ્છાઃ ચાર અને પ્લેચ્છ થાય છે. માટે
યમ-ૌતમ હે ગૌતમ! સમH T THચા-સમર્થ મા કાઃ તમે તમારો સમય પ્રમાદમાં વ્યતીત કરશો નહીં.
પર્વત આદિને કેતરમાં નિવાસ કરનાર લો કેને ચાર અને જેમની ભાષાને આયે બરાબર સમજી શકતા નથી તે લોકેને પ્લેચ્છ કહે છે. શક, ચલન, શબર આદિ દેશમાં જન્મેલા લેકેને પ્લેચ્છ કહેલ છે. કહ્યું પણ છે
pf નાટ્ટા નેચ્છા વાવટા મા !
માલ મિસ્ત્રી , ડિ િછનાતા શા'' પુલિંદ, નાહલ, નેઝ, શબર, બરટ, ભટ, માલા, ભિલ્લ અને કિરાત એ સર્વે, મ્યુચ્છ જાતિ છે. તેમને ધર્મ અધર્મનું જ્ઞાન હોતું નથી. માટે તેમને તિર્યંચ જેવા સમજવા. ૫ ૧૬
“દપૂન વિ શારિત્ત» ઈત્યાદિ.
અન્વયાર્થ–ગારિયર સ્ટધૂળ -માર્ચસ્વ જવારિ જીવને કદાચ આર્ય ત્વની પ્રાપ્તિ થાય તે પણ જદ્દીપનિચાદુઠ્ઠ–દીનપંચિતા સુમા અવિકલ (કેઈ પણ જાતની ખેડ રહિત) પાંચે ઈન્દ્રિયની પ્રાપ્તિ થવી દુર્લભ હોય છે. કારણ કે વિડંગિયા વીસ-
વિન્દ્રિત કુ દરતે સામાન્ય
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
૧૯૧
