________________
શય્યાતર કે ઘરમેં કમ્યુકપ્ય કી વિધિ
કમ્યાકય-વિધિ નીચે લખેલી વસ્તુઓ શય્યાતરના ઘરની સાધુને કપે નહિ
(૧) અશન, (૨) પાન, (૩) ખાઇ. (૪) સ્વાદ્ય, (૫) વરુ, (૬) પાત્ર, (૭) કાંબળી (૮) રહરણ, (૯) દોરે, (૧૦) સોય, (૧૧) કાતર, (૧૨) ચપુ, (૧૩) નખ ઉતારવાની નેરણી, (૧૪) કાન-ખેતરણ, (૧૫) દાંત-ખાતરણ, (૧૬) ચીપીયા, (૧૭) કાંટે અથવા કાંટાની કેથળી, (૧૮) સડ, (૧૯( ભેષજ, (૨૦) શત પાક-સહસંપાક આદિ તેલ; (૨૧) પાત્ર રંગવા માટે રેગાન સફેતે વગેરે, (૨૨) પાત્રમાં છિદ્ર આદિ કરવાના કામમાં આવનાર સારડી, રેતી વગેરે ઓજાર, (૨૩) કાગળ, (૨૪) લેખણ, (૨૫) શાહી, (૨૬) હીંગળ, (૨૭) ખડી, ઈત્યાદિ.
નીચે લખેલી વસ્તુઓ શય્યાતરનાં ઘરની સાધુને કલ્પ– (૧) તણખલું, (૨) પત્થર,(૩) શિલા, (૪) લેઢી (૫) રાખ, (૬) પત્થરને ટુકડા,(૭) ઇટ, (૮) ધૂળ, (૯) નાનો બાજઠ, (૧૦) ફલક (આસન), (૧૧) શય્યા (શરીરપ્રમાણુની), (૧૨) સંસ્તારક (અઢી હાથનું આસન), (૧૩) છાણ, (૧૪) ઉપધિ સહિત શિષ્ય, (૧૫) સ્વાધ્યાય આદિને માટે પડિહારી (પાછી આપી દેવાય તેવી) પુસ્તક આદિ.
એ પણ યાદ રાખવું જોઈએ કે જે ઉપાશ્રય સાધુને માટે ભાડે રાખ્યો હોય તે ઉપશ્રય સાધુને કપે નહિ.
ઉપાશ્રયના અનેક સ્વામીઓ હોય તેમાંથી એક શય્યાતર થાય છે. એવા શમ્યાતરના પિંડમાં ચાર ભાંગ હોય છે, તે આ પ્રમાણે–(૧) એજ ઘરમાં ભોજન બનાવવું અને એજ ઘરમાં જમવું, (૨) એ ઘરમાં ભેજન બનાવવું અને બીજા ઘરમાં જમવું. (૩) બીજા– બીજે ઘરમાં બનાવવું અને એ ઘરમાં જમવું. (૪) બીજા-બીજા ઘરમાં બનાવવું અને બીજા–બીજા ઘરમાં જમવું.
આ ચાર ભાંગાઓમાંથી બીજે અને ચોથા ભાગે સાધુને કલ્પ છે. બીજા ભાગમાં એકત્ર રસોઈ થતી હોય તે પણ શય્યાતરથી ભિન્ન મનુષ્યને ભાગ જુદો થઈ જતાં શય્યાતરનો ભાગ છેડીને અન્યને પિંડ ક૯પે છે; કારણ કે ત્યાં શય્યાતરનું સ્વામિત્વ રહેતું નથી.
ચોથા ભાંગામાં તે શય્યાતરના સ્વત્વના સંસર્ગની જરા પણ આશંકા નથી. તાત્પય એ છે કે જેમાં શય્યાતરનું સ્વત્વ રહેતું નથી; તે વસ્તુ સાધુને માટે ગ્રાહ્ય બને છે.
એજ રીતે જે શય્યાતરની અનેક પત્નીઓ હોય અને એ (શય્યાતર) પરદેશ ચાલે ગર્યો હોય તે તે પનીઓમાંથી કઈ એકને જ શય્યાતર બનાવવી જોઈએ. પહેલાંની પેઠે
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
