________________
કહેવાતે એ વિષય હવે કહે છે :–વરચયઇત્યાદિ
જે મનુષ્ય રોગાદિથી આક્રાન્ત હોવાને કારણે પરાધીન છે અને પરાધીનતા (અસમથતા) ને કારણે વસ્ત્ર, કસ્તૂરી, કેશર, ચંદન આદિ ગંધ, કુંડલ, કડાં આદિ આભૂષણ, સ્ત્રી, શમ્યા. અને ૪ શબ્દથી સવારી, આસન આદિનું સેવન કરતા નથી તેઓ ત્યાગી અર્થાત્ સંસારના સંબંધોને ત્યાગ કરવાવાળા નથી કહેવાઈ શકતા કારણ કે અસાર સમજીને મમતા છોડવી-રૂચિ ન રાખવી એ જ ત્યાગ કહેવાય છે. રેગાદિથી ગ્રસિત મનુષ્ય ઉપર કહેલા વિષાની મમતા છેડતા નથી, તેથી તેઓ ત્યાગી કહેવાતા નથી. (૨) - ત્યાગી કોને કહે છે? એ વિષે સૂત્રકાર કહે છે કે ' ઇત્યાદિ.
જે મહાપુરૂષો પૂર્વપુણ્યના ઉદયથી પ્રાપ્ત થએલા મનોહર અને ઈષ્ટ શબ્દાદિ વિષયને વિવિધ-વૈરાગ્યભાવના ભાવીને ત્યજી દે છે તેનાથી વિમુખ બની જાય છે, અને રોગાદિથી પીડિત ન હોવાને કારણે સ્વાધીન (સમર્થ) હોવા છતાં પણ વિવિધ-વૈરાગ્ય-ભાવના ભાવીને બધા ભેગેને ત્યજી દે છે, તેઓ જ ત્યાગી કહેવાય છે. (૩)
કામરાગ કે દોષોં કા વિચાર
સંયમ-માર્ગમાં વિહાર કરતા ત્યાગી મુનિનું મન, સ્ત્રી આદિને જોવાથી જે વિચલિત (ડામાડોળ) થઈ જાય તે તેને રોકવાને માટે ઉપાય બતાવે છે–ત્તમv૦” ઈત્યાદિ.
રાગદ્વેષ રહિત સમતાપૂર્વક વિચરતાં શ્રમણ્યમાં સ્થિત મુનિનું મન સ્ત્રી આદિને દેખતાં મેહનીય કર્મના ઉદયથી કદાચિત્ પહેલાં ભગવેલા ભોગેનું સ્મરણ થઈ જવાથી અથવા વિષય સેવનની ઈચ્છા થવાથી સંયમરૂપી ઘરની બહાર નીકળી જાય છે તે સમયે સાધુએ વિચારવું જોઈએ કે હું જેની અભિલાષા કરું છું તે સ્ત્રી નથી મારી કે નથી હ તેનેૉ. એવા વિચાર કરીને એ સ્ત્રી પ્રત્યેના વિષયને રાગભાવ દૂર કરે જોઈએ. તાત્પર્ય એ છે કે–સ્ત્રીના વિષયમાં મનની પ્રવૃત્તિ થવાથી ચારિત્રની મલિનતા આદિ અનેક દોષ ઉત્પન્ન થાય છે. એ દેને વિચાર કરીને મુનિ પિતાના મનને તે તરફથી પાછું હટાવતાં સમપ્રેક્ષાનું અવલંબન કરીને એ રાગરહિત થઈ જાય કે જે તે સ્ત્રીને દેખતાં પહેલાં હતે.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
