________________
અંગમાં પેસી જવાથી અંગમાં પીડા થવા લાગે છે, આંખમાં નનું સરખું કશું પેસી જવાથી આંખમાં તકલીફ થાય છે, નાનું સરખું નાક કપાઈ જવાથી આખા શરીરની સુ ંદરતા નષ્ટ થઈ જાય છે, આધાકમ આદિ આહારનુ એક કણ પણ મળી જવાથી બધા આહાર પૂતિક્રમ દોષથી દૂષિત થઈ જાય છે. જિનવચનેમાં લગાર પણ સંદેહ કરવાથી સમસ્ત ચારિત્રના નાશ થઈ જાય છે, તેમ થાડો વખત પણ સુખવસ્ત્રિકા આંધવાની ઉપેક્ષા કરવાથી ષટ્કાયની વિરાધના થાય છે. તેથી ચાતુર્માસિક પ્રાયશ્ચિત લાગે છે, નિશીથસૂત્રના ખારમા ઉદ્દેશાના આઠમા સૂત્રથી બારમા સૂત્ર સુધીમાં કહ્યુ` છે કે ‘ને મિનલૂ' ઇત્યાદિ,
વળી નિશીથસૂત્રના ભાષ્યમાં ‘સયમાત’ નામના દ્વારમાં ઝાકળ આદિ અપ્લાયની યતના કરતી વખતે કહ્યું છે કે વાલત્તાળ॰' ઇત્યાદિ,
આથી સિદ્ધ થાય છે કે સાધુએના મુખ પર મુખવસ્ત્રિકા બાંધેલી હતી. આ કારણને લીધે જ ‘નોસંતરિયાવમાણંતિ' આ પદની ચૂર્ણિ કરતાં ચૂર્ણિકાકારે કહ્યું છે કે સાધુ ઈશારાથી ન સમજે અને ખેલવુ જ પડે તેા તે મુખવત્રિકાની અંદર જ યતનાથી ખેલે
વળી 'વિધિપ્રપા' નામના ગ્રન્થમાં પણ ચારિત્રનાં અતિચારાની શુદ્ધિના પ્રકરણમાં મુખવસ્ત્રિકા વગર ખેલવાના નિષેધ કર્યાં છે !
તથા-પૂર્વોક્ત રીતથી ષટ્કાયની વિરાધના કરનારને ભગવાનની “ષટકાયની વિરાધનાના ત્યાગ કરવા” આ આજ્ઞાનેા ભંગ કરવાના દેષ લાગે છે. આ દોષ લાગવાથી અવિધિનુ વિધાન, અવિધિ-વિધાનથી મિથ્યાત્વ, મિથ્યાત્વથી ચારિત્રની વિરાધના અને ચારિત્રની વિરાધનાથી દીર્ઘ સંસારિત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે. એથી આજ્ઞાભંગનુ ગુરૂતર પ્રાયશ્ચિત લાગે છે. બૃહત્કપભાષ્યમાં કહ્યું છે—‘અવાદે' ઇત્યાદિ.
સમસ્ત ચારિત્ર ભગવાનની આજ્ઞામાં જ રહેલ છે. ભગવાનની આજ્ઞાના ભંગ થવાથી મૂળગુણ ઉત્તર ગુણ આદિ ખધું નષ્ટ થઇ જાય છે. તેથી આજ્ઞાભંગમાં ગુરૂતર પ્રાયશ્ચિત્ત આવે છે. એ રીતે સિદ્ધ થયું કે મુખ પર મુખવસ્ત્રિકા બાંધવી એવુ બધાં જૈનશાસ્ત્રામાં પ્રતિપાદન કરેલુ છે. એટલા માટે ભગવતી-સૂત્રના ‘સુજ્જુમાયંગળિનૂદિત્તાન' એ વાક્યના અથ એમ સમજવા જોઈએ કે ‘મુખવત્રિકાને ત્યાગ કરીને અર્થાત્ ન ખાંધીને.' એજ પ્રમાણે અધી જગ્યાએ સમજવું.
પ્રશ્ન-આચારાંગ-સૂત્રમાં ઉચ્છ્વાસ આદિ લેતી વખતે સુખ ઢાંકવાને ઉપદેશ આપ્યા છે. એથી એમ પ્રતીત થાય છે કે મુખવસ્ત્રિકા હાથમાં જ રાખવી જોઈએ, દ્વારાથી ખાંધવી જોઈ એ નહિ. અમુક અમુક સમયે જ જ્યારે ઉચ્છ્વાસ આદિ આવે ત્યારે જ નાક ચા સુખ ઢાંકી લેવુ. જોઈએ, દેારાથી મુખવસ્ત્રિકા ધારણ કરવી ઉચિત હાય તેા પછી પુન: મુખ ઢાંકવાના ઉપદેશ વ્યથ થઇ જશે.
ઉત્તર-એવા પ્રશ્ન કરવા અજ્ઞાનતા છે. આચારાંગ-સૂત્રના પાઠ એવા છે—
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૯
