________________
અપર્યાપ્ત આહાર હોને પર પુનગોંચી ગમન કી વિધિ
અધ્યયન પાંચમુ ઉદ્દેશ બીજો.
પ્રથમ ઉદ્દેશમાં કહેલી વિધિ ઉપનંત અવશિષ્ટ પિડૈષણાની વિધિ આ બીજા ઉદ્દેશમાં કહે છે—પરિન, ઈત્યાદિ.
આહાર કરવામાં પાત્રમાં જે લેપ લાગેલેા રહી જાય, તેને આંગળી આદિ વડે લૂછીને મુનિઅમનાજ્ઞ ગંધ યા મનોજ્ઞ ગધવાળા ખધા અન્ન પાનને ભેગવે, તેને છેડે નહિ, અર્થાત્ જરા પણ બાકી ન રાખે. જૂના ઘઉં, બાજરી, વાલ, ચણા આદિની બનાવેલી ઠંડી યા ગરમ શટલી સ્માદિ અન્ન, ખાટી છાશની ખનેલી ઠંડડી યાં ગરમ કઢી આદિ શાક, પયુષિત ખાટી છાશ આદિ પાન, એ બધા અમનેાજ્ઞગધવાળાં હોય છે. અને ઘેખર, પાયસ (દૂધપાક) આદિ, એલચી, લવીંગ, કેસર આદિથી મિશ્રિત હાવાથી મનેાજ્ઞ ગધવાળાં હોય છે, એ બધાંને સમભાવે ભગવે. (૧)
વૈજ્ઞા॰ ઇત્યાદિ, તથા તો ઇત્યાદિ ઉપાશ્રયમાં બેસવાના સ્થાનમાં અર્થાત્ સ્વાધ્યાયભૂમિમાં તથા ગેાગ્રીમાં ગએલા મુનિને અલ્પ અર્થાત્ ક્ષુધાની શાન્તિન થઇ શકે અર્થાત્ લાવેલા આહાર પૂરતા ન હાય, તા એવુ કારણુ ઉત્પન્ન થતાં અર્થાત્ ક્ષુધાવેદનીય શાન્ત ન થવાને લીધે સંપન્ન મિત્તાામિ ઇત્યાદ્ધિ પૂર્વોક્ત વિધિથી, તથા જાહેળ નિમે નિલૂ એ ગાથાથી પ્રારંભ કરીને આગળ ખતાાવમાં આવનારી ર્વાિષથી ભક્ત-પાનની ગવેષણા કરે અર્થાત્ ભિક્ષાને માટે ફરીથી ગમન કરે. (૨-૩)
એ વિધિને બતાવતાં કાળની યતના કહે છેઃ જાહેળ॰ ઇત્યાદિ
જે દેશમાં ગ્રસ્થાના ભેજનનાં જે સમય હાય તે સમય ભિક્ષાને માટે ઉચિત છે. તેથી ભિક્ષાને માટે તે સમયે જવુ જોઈએ, અને ગેાચરીને માટે ગએલા સાધુએ એવા ઉચિત સમયે પાછા ક્રવુ જોઇએ કે જેથી સ્વાધ્યાય આદિ ક્રિયાએમાં અંતરાય ન પડે. તથા જે સમય ભિક્ષાને માટે ઉચિત ન હોય તેના પરિહાર કરીને દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવથી ઉચિત સમયે જ ભિક્ષાને માટે જવું જોઈએ ગાથામાં ઘણીવાર કાલ શબ્દને પ્રયાગ કરવાથી એ આશય પ્રકટ થાય છે કે-સાધુએએ પ્રત્યેક ક્રિયા ઉચિત સમયે જ કરવી જોઈએ. (૪)
સમય કી મર્યાદાનુસાર ગોચરી ગમન કા કથન
કોઈ સાધુ અસમયમાં ભિક્ષાને માટે જનારા બીજા સાધુને પૂછ્યુ* કે—હૈ ભિક્ષુ ! તમને ભિક્ષાનેા લાભ થયા કે નહીં” ત્યારે તેણે કહ્યુ. આ કંગાલ કંજૂસાના ગામમાં ભિક્ષા કયાંથી પ્રાપ્ત થઈ શકે ?' ત્યારે એ અકાળે ગેચરી કરનારા સાધુ પ્રત્યે કહે છે-ગજાહે ઈત્યાદિ.
હું ભિક્ષુ ! આપ અસમયમાં ભિક્ષાછે માટે જાઓ છે, સમયને ખ્યાલ રાખતા નથી. એ કારણે વધારે ફરવાથી યા ભિક્ષા ન મળવાથી તમે તમારા આત્માને પીડિત કરે છે અને ગ્રામ-નગરની નિંદા કરે છે. અકાળે શિક્ષાને માટે જવારૂપી ભગવાનની આજ્ઞાનો
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૧૧૭
