________________
રમ્યક નામકે વર્ષ-ક્ષેત્ર કા નિરૂપણ
રમક ક્ષેત્ર વક્તવ્યતા 'कहि णं भंते ! जंणुदीवे दीवे रम्मए णाम वासे पण्णत्ते ? इत्यादि'
ટીકાર્ય–ગૌતમે પ્રભુને આ સૂત્ર વડે પ્રશ્ન કર્યો છે કે- મરેલંગૂરી ૨ જામં વારે ઘorૉ હે ભદંત ! આ જંબુદ્વીપ નામક દ્વીપમાં રમ્યક નામે ક્ષેત્ર કયા સ્થળે આવેલું છે. એના જવાબમાં પ્રભુ કહે છે-“જો મા ળઢવંતસ્સ ૩i પિર રવિવો पुरस्थिमलवणसमुदस्स पच्चत्थिमेणं पच्चत्थिमलवणसमुदस्स पुरथिमेणं एवं जहचेव हरिवासं તવ વાતં માળિયવં' હે ગૌતમ! નીલવન્ત પર્વતની ઉત્તર દિશામાં તેમજ
ક્રિમ પર્વતની દક્ષિણ દિશામાં, પૂર્વ દિગ્ગત લવણ સમુદ્રની પશ્ચિમ દિશામાં તથા પશ્ચિમ દિગ્વતી લવણ સમુદ્રની પૂર્વ દિશામાં હરિવર્ષ ક્ષેત્ર જેવું રમ્યફ ક્ષેત્ર આવેલું છે. પરંતુ હરિવર્ષ ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ આ ક્ષેત્રમાં જે વિશેષતા છે તે “વાં વિધેલું લીલા સત્તળ ઘણું બસ તે જેવ” આ પ્રમાણે છે કે એની જવા દક્ષિણ દિશામાં છે અને ધનુપૃષ્ઠ ઉત્તર દિશામાં છે એના સિવાય બીજી કઈ વિશેષતા નથી. શેષ બધું કથન હરિવર્ષ ક્ષેત્ર જેવું જ છે. “હિi મતે ! Hણ વારે ઘra Trમં વહેચદ્ધવ ગૌતમ સ્વામીએ આ સૂત્ર વડે પ્રભુને આ જાતનો પ્રશ્ન કર્યો છે કે હે ભદન્ત ! જે આપશ્રીએ પહેલાં કહ્યું છે કે નારીકાન્હા નદી રમ્યક વર્ષ તરફ વહેતી ગન્ધાપતી વૃત્તવૈતાદ્યને એકજન દૂર મૂકે છે તે આ ગન્ધાવાતી વૃત્તવૈતાઢય પર્વત રમ્યક ક્ષેત્રમાં કયા સ્થળે આવેલું છે? એના જવાબમાં પ્રભુ ४३ छ–'गोयमा ! णरकांताए पच्चत्थिमेणं णारीकंताए पुरथिमेणं रम्मगवासस्स बहुमज्झ રેસમાણ ત્યl સંધાવ ગામે વવેક પૂat govજે હે ગૌતમ ! નરકાન્તા નદીની પશ્ચિમ દિશામાં તેમજ નારી કાન્તા નદીની પૂર્વ દિશામાં રમ્યક ક્ષેત્રમાં તેના બહુમધ્ય ભાગમાં આ ગન્હાપાતી નામે વૃત્ત વૈતાઢય પર્વત આવેલ છે. “ જેવા વિચાર વેવ ધાવસ વિ વર-વૈ” આનું વર્ણન વિકટાપાતિ વૃતાઢય પર્વત જેવું જ જાણવું જોઈ એ આ વિકટાપાતિ વૃત્ત વૈતાઢય પર્વત હરિવર્ષ ક્ષેત્રમાં સ્થિત છે. એની ઉચ્ચતા વગેરે જેવીજ ઉચ્ચતા તેની પણ છે. અહીં વિસ્તાર રૂપમાં નિરૂપિત કરવામાં આવેલા શબ્દાપતી વૃત્તવૈતાઢય પર્વતના અતિ દેશને બાદ કરીને જે વિકટાપાતિ પર્વતના અતિ. દેશ વિશે કહેવામાં આવેલું છે તેનું કારણ એ બન્નેની તુલ્ય ક્ષેત્ર સ્થિતિકતા છે. ગા
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
૧૪૯
