________________
કમ કરવાથી અવશિષ્ટ ૩૧૬૨૦૯ ને નથી ભાજિત કરવાથી પર અધિક ૭૯ હજાર જન અને ૧ ગાઉ લબ્ધ થાય છે. એટલે કે ૭૯ હજાર પર યોજન અને ૧ કેશ આવે છે. પરિધિ સંબંધી ત્રણ ક્રોશને ૪ થી ભાજિત કરવાથી કોશ લબ્ધ થાય છે આમાં પૂર્વ લબ્ધ એક કેશને સરવાળે કરવાથી ૧ા થઈ જાય છે. હવે ૧૨૮ ધનુષમાં ૪ ને ભાગાકાર કરવાથી ૩૨ ધનુષ થાય છે. પરિધિના જે ૧૩ અંગુલે છે તેમાં ચાર નો ભાગાકાર કરવાથી ૩ અંગુલ લબ્ધ થાય છે અને ૧ આંગુલ શેષ રહે છે. આ એક અંગુલ ને પરિ ધિના અધો અંગુલની સાથે સરવાળે કરવાથી ૧ાા અંગુલ થઈ જાય છે. આઠ જવને એક અંગુલ થાય છે. ના અંગુલના ૧૨ જવ હોય છે. ૧૨ માં ૪ને ભાગાકાર કરવાથી ૩ અંગુલ આવે છે આ પ્રમાણે એક એક દ્વારનું અંતર ૭૯૦૫ર જન ૧ ગાઉ ૩૨ ધનુષ ૩ અંગુલ અને ૩ જવ જેટલું થાય છે એજ વાત કરી રહ્યા વાઘvoi વેર ઝોયા કુંતિ * ૨ ગધ નોયના સાત નવુવરણ” આ ગાથા વડે પ્રકટ કરવામાં આવી છે લા
ભરતક્ષેત્ર કે સ્વરૂપકા વર્ણન આ પ્રમાણે જબુદ્વીપના સંબંધમાં પિતાના સર્વ પ્રશ્નોના જવાબ સાંભળીને હવે ગૌતમ સ્વામી પિતાની સ્થિતિની અપેક્ષા આસનવતી ભરત ક્ષેત્રના સ્વરૂપને જાણવાની ઈચ્છાથી પ્રેરિત થઈને તૃતીયસૂત્રગત ચતુર્વિધ પ્રશ્નની આ તર્ગત આકારભાવ રૂ૫ ચતુર્થ પ્રશ્નને લઈને પ્રભુ ને આ પ્રમાણે પૂછે છે કે--
જff મરેલંદીરે તીરે મારે જામે વાણ gd ?' ઇત્યાદિ સૂત્ર-૧૦
ટીકાથ–હે ભદન્ત ! જંબુદ્વીપ નામક દ્વીપમાં ભારતનામક વર્ષ–ક્ષેત્ર-કયાં કહેવામાં આવેલ છે ? આના જવાબમાં પ્રભુ કહે છે- જો મા ! સુહસ્ત્રદિનવંતરણ વાદ रपन्वयस्स दाहिणेण दाह्णिलवणसमुहस्स उत्तरेणं पुरत्थिमलवणसमुहस्स पच्चरिथमेण पच्चत्थिमलवणसमुहस्स पुरथिमेणं एत्थणं जबुद्दीवे दीवे भरहे णाम वासे पण्णत्ते" હે ગૌતમ ! ભરતાદિ ક્ષેત્રોની સીમા કરનાર લઘુ હિમવાનું પર્વતના દક્ષિણ દિગ ભાગમાં દક્ષિણ દિગૃવત્ત લવણ સમુદ્રના ઉત્તરદિગુભાગમાં પૂર્વ દિગૂ ભાગવત લવણ સમુદ્રની પશ્ચિમ દિશામાં અને પશ્ચિમ દિ ભાગવતી લવણ સમુદ્રની પૂર્વ દિશામાં આ જંબૂધી પગત ભરત ક્ષેત્ર છે. આ ભરત ક્ષેત્ર “ણાજુ વહુસદુ, વિકમ સુ વહુ શ્વા વાઘા
” સ્થાણું બહુલ છે, એટલે કે આમાં સ્થાણુઓની-ઠંડાંએની-અધિકતા છે. આ સ્થાણ ઓ પત્ર પુષ્પાદિથી રહિત હોય છે. અને નીરસ-શુષ્ક હોય છે. એટલે કે જે વૃક્ષો ઊખડી જાય છે તે બધા પત્ર-પુષ્પાદિ ૨હિત થઈને શુષ્ક થઈ જાય છે અને જમીનમાં જ ઊભા રહે છે. એમને જ સ્થાણુ કહે. વામાં આવેલ છે. એવા હૂંઠાંઓથી આ ભરતક્ષેત્ર વ્યાપ્ત છે અથવા એવા ઠુંઠાઓની આ ભરત ક્ષેત્રમાં બહુલતા અધિકતા છે. તેમજ કાંટાવાળા વૃક્ષની પણ અહીં અધિકતા છે. બાવળ, બરડી, બેર વગેરે અનેક વૃક્ષો અહીં પુષ્કળ પ્રમાણમાં છે. અહીંની જમીનને અધિકાંશ ભાગ
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
૧૭
