________________
છઠે આરેકા સ્વરૂપનિરૂપણ હવે છઠ્ઠા આરાનો પ્રારંભ કરીએ છીએ. 'तीसेणं समाए एक्कवीसाए वाससहस्सेहिं' इत्यादि सूत्र-५४ ટીકાર્થ—અવસર્પિણીનો દુષમાનામક પાંચમે આરક કે જે ૨૧ હજાર વર્ષ જેટલે કહેવામાં આવેલ છે. જ્યારે વ્યતીત થઈ જશે અને કાલકમથી (વUgrgr गन्धपज्जवेहि रसपज्जवेहिं फासपज्जवेहिं जाव परिहायमाणे २ एस्थणं दूसमदूसमा णाम સમા વચ્ચે વિવિજ્ઞ સમurો ) જ્યારે અનંતવર્ણ પર્યાયે અનંત ગેધપર્યાયે, અનંતરસ પર્યાયે, અનંત સ્પર્શ પર્યાય અને વાવપદ ગ્રાહ્ય (૩irૉર્દૂિ સંઘgorgemર્દિ અાદિ ચંદાત્ત કf) અનંત સંહાન પર્યાયે અનંત સંસ્થાન પર્યાય, (nrf अगुरुलहुपजवेहिं अणंतेहिं उठाणकम्मबलवीरियपुरिसक्कारपरक्कमपजवेहिं अणंत गुणનિહાળg) અનંત અગુરુલઘુ પર્યાયે અનંત ૨ ઉત્થાનકર્મ, બળવીર્ય, પુરુષકાર પરાક્રમ પર્યાયે અનંત રૂપમાં ઘટિત થતા જશે ત્યારે શ્રમણ આયુમાન્ ! દુષમ દુષમાનામક છઠ્ઠો આરે પ્રારંભ થશે, “તી મને ! સમાગ ૩ત્તમ કૃવત્તા મરણ વાર રિવાં સામાઘરો મરણ” હે ભદત ! આ અવસર્પિણ કાળના આ દુપ્પમ દપમા નામના કાળના સમયમાં જ્યારે આ પોતાની ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિ સુધી પહોંચી જશે ત્યાર ભરતક્ષેત્રને આકાર ભાવ પ્રત્યવતાર-સ્વરૂપ કેવો હશે ? આ પ્રશ્નના જવાબમાં પ્રભુ ई-गोयमा ! काले भविस्सइ हा हा भूए भंभाभूए कोलाहलभूए, समाणुभावेण य खर फरुस लिमइला दुब्विसहा वाउला भयंकरा य वाया संवगा य वाइंति) हे गौतम એ કાળ એ થશે કે એમાં દુઃખથી સંત્રસ્ત થયેલા લેકે હાહાકાર કરશે ભેરીની જેમ એ કાળ જનક્ષયને હેતુભૂત હોવા બદલ ભીતરમાં શૂન્ય રહેશે. એ કોલાહલભૂત થશે એ જ આ કાળને પ્રભાવ કહેવામાં આવેલ છે. એમાં જે વાયુ વહેશે તે કઠોરમાં કઠોર હશે, ધૂલિથી માલન હશે. દુર્વિસહ-દુઃખથી સહ્ય હશે. વ્યાકુળતા ઉત્પન્ન કરે તે હશે, ભયપ્રદ હશે. આ વાયુનું નામ સંવર્તક વાયુ હશે. કેમકે એ તૃણુ-કાઠાદિકેને એક દેશમાંથી દેશાન્તરમાં પહોંચાડનાર હશે. ( રમવા ધૂમાતિના તમતા @wા सतमपडलणिरालोआ समयलुक्खयाएणं अहियं चंदा सीअं मोच्छिहिंति अहि सुरिआ દિત્તિ) એ દુષ્પમ દુષમકાળમાં દિશાઓ સતત ધૂમ-જેવી પ્રતીત થશે એટલે કે દિશાઓ ધૂમનું વમન કરનારી થશે. ચોમેર એમાં ધૂળ જ છવાઈ રહેશે. એથી તે અંધકારાવૃત્ત થવાથી પ્રકાશ રહિત થઈ જશે તથા એ દુષમ દુષમકાળમાં કાળ મુજબ રૂક્ષતા હોવા બદલ (પ્રદિવસીયે ચંડ્યા.) અધિકમાત્રામાં અથવા અપથ્થરૂપમાં એટલે કે સહન ન થઈ શકે એ ૩૫માં ચન્દ્ર હિમ-વર્ષા કરશે. સૂર્ય એટલી બધી માત્રામાં ઉષ્ણતાની વર્ષા કરશે કે તે અસહ્ય થઈ પડશે. તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે કે કાલની રૂક્ષતાને લીધે જીવોના શરીરો રૂક્ષ થશે એથી શીત અને ઉષ્ણ બને અધિક હોવાથી જીવને મહાન કષ્ટ થશે.() ત્યાર બાદ(જોશમા
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્રા
૧૩૯
