________________
ત
પરિભાષાથી કહેલ અભિવધિ ત-આદિત્ય-ઋતુ-ચાંદ્ર અને નાક્ષત્ર આ પાંચ સંવત્સરો સાથે પ્રારંભ થનારા અને સાથે પવસાનવાળા અર્થાત્ સાથેજ સમાપ્ત થનારા પ્રતિપાતિ કરેલ છે ? તે હે ભગવન્ આપ કહે! આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને ઉત્તરમાં શ્રીભગવાન કહે છે—(તા છત્તાત્રળું મારા સત્તય અહોરત્તા ઘાસય મુદુત્તા તેવીસ દુમા मुत्तस्स एए अभिवढियामासा सट्ठि एए आइन्चमासा एगट्ठि एए उडुमासा बाट्ठिएए चंदमासा સત્તટ્ટી "વત્તમાસા) પાંચ વર્ષના પ્રમાણવાળા એક યુગમાં યુગની અંદરના પાંચે સંવત્સરોના પરિપૂર્ણ માસનું પ્રમાણ પ્રતિપાદિત કર્યું જ છે. જેમકે-અભિવૃધિત સંવત્સરનું યુગના અંતમાં સાવયવ માસ પરિમાણુ સત્તાવન ૫૭ માસ સાત ૭ અહેારાત્ર અગીયાર મુહૂત ૧૧૫ તથા એક મુહૂર્તના બાઠિયા તેવીસ ભાગ† અર્થાત્ અભિધિત સંવત્સરનું માસાદિ પરિમાણુ પાછા૧૧ારું આટલું છે. તથા આદિત્યસ ંવત્સરનું માસપિરમાણુ સાઇઠમાસ તથા ઋતુસંવત્સરનું માસપરિમાણ એકસઠમાસ, ચાંદ્રસવત્સરનું માસપરિમાણુ ખાસઠમાસ અને નાક્ષત્રસંવત્સરનું સડસઠમાસ આ તમામ પહેલાં કહીને ભાવિત કરેલ છે. આજ પ્રમાણથી યુક્તિ બતાવવામાં આવે છે—(ઘુ ળબદ્ઘા છવ્વાसत्तक्खुतकडा दुवालसमयिता सत्तसया असीता एएणं आइच्चा संवच्छरा सत्तसया તળતા છળ ઘુમંત્ર જીરા અ]સચ; હ નાં નવત્તા સવજીરા) આ પૂર્વ કથિત અદ્ધા (ઇળસત્તવ્રુત્તઢા) એકસેસ છપ્પનથી ગુણીને તથા (ટુવાલમચિત્ત) ખારથી ભાગ કરવા ત્યારે (સત્તરયા ચોત્તાōા) સાતસા ચુંમાલીસ ૭૪૪ા અભિવધિČત સંવત્સર થાય છે, જેમકે અહી' કહેવામાં આવેલ અભિવૃધિત સંવત્સરનું પરમાણુ (પાછા૧૧૫૨) સત્તાવન માસ, સાત અહેરાત્ર અગીયાર મુહૂત તથા એક મુહૂતના ખાસઢિયા તેવીસ ભાગ થાય છે. આ સ`ખ્યાના એકસે છપ્પનથી ગુણાકાર કરવા અને ગુણાકાર કરીને તેને ખારથી ભાગ કરવા જેમકે-(પાછા૧૧૫ રૂ)+૧૫૬=૮૮૯।૧૦૯૨૪૧૭૧૧૫૨૫૮૮ સવણુ નથી (૮૯૩૦૫૧૧૫૪ા આ સંખ્યાના મારથી ભાગાકાર કરવા તા સ્વલ્પ અંતરથી સ્થૂલમાસ થવાથી સાવયવ બે માસ છોડી દેવાથી ૭૪૪ા સાતસા ચુમાલીસ થાય છે. આટલું જ અભિવધિ તસવત્સરનું પ્રમાણ હોય છે. ધૂલી કર્માંથી આદિત્ય માસ ૬૦ સાઇઠ થાય છે તેના એકસો છપ્પનથી ગુગુાકાર કરીને ખારથી ભાગ કરવા ૬૦+૧૫૬=૫+ ૧૫૬=૭૮૦ આ રીતે ૭૮૦ સાતસાએંસી થાય છે. આ આદિત્યસ'વત્સર થાય છે. તે પછી ઋતુમાસની સંખ્યા એકસઠ છે. તેના એકસો છપ્પનથી ગુણાકાર કરીને ખારથી ભાગ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
૧૭૦
Go To INDEX
