________________
કહેલા છે. અર્થાત્ કોઇ એક મડળા જેટલે આયામ છે કે વિષ્ઠ"ભ અથવા રિક્ષેપ હાય છે તેનાથી બીજા કોઇ મડળના અન્ય પ્રકારના આયામવિષ્ટભ અને પરિક્ષેપ હોય છે, આ પ્રમાણે ખેતપેાતાના શિષ્યાને સમજાવવું.
ว
પૂર્વોક્ત પ્રકારથી ભગવાને કહ્યાથી શ્રી ગૌતમસ્વામી ભગવાનને ફરીથી પ્રશ્ન કરતાં કહે છે કે-(તત્ત્વ મળે જો દૂત્તિ ત્રણંજ્ઞા) હું ભગવન્ મંડળપદેોમાં આયામવિષ્ક અને પરિક્ષેપના અનિયતપણાથી હાવામાં શું હેતુ છે? શું કારણ છે? અને એની ઉપપત્તિ શુ છે? એ વંદન કરતા એવા મને કહે! આ પ્રમાણે વન કરતા શ્રી ગૌતમસ્વામીની ભાવપૂર્ણ જીજ્ઞાસા વૃત્તિને જાણીને પ્રણત પ્રતિપાલક શ્રી ભગવાન્ કહે છે-(1r ( ચળ લયુદ્દો ટ્વીટે નાવ સેવળ) આ જમૂદ્રીપ નામને દ્વીપ ચાવત્ પરિક્ષેપથી કહેલ છે. કહેવાના ભાવ એ છે કે-ભગવાન ગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને ઉત્તર આપતાં કહે છે કેહું ગૌતમ! સવિશેષ સાવધાન ચિત્તવાળા થઇને સાંભળે! આ સમીપસ્થ સામે દેખા જમૂદ્રીપ છે. તે આ જમૂદ્રીપ અધા જ દ્વીપ અને સમુદ્રોમાં સવિશેષતાથી સ્થિત છે. આ રીતે મનમાં વિચાર કરીને પછી બીજે વિચાર કરવા. (તા ગયા ન સૂરિ સગદમતાં मंडलं उवसंक्रमित्ता चारं चरइ तथा णं सा मंडलाया अड़तालीस एगट्टिभागे जोगणस्स बाहले णं णवण जोयणसहस्साईं छच्च चत्ताले जोयणसर आयामविक्खंभेणं तिणि जोयणस्य सहरसाईं पण्णरस जोयणसहस्साई एगुणणउतिजोयणाई किंचि विसेसाहिया પĞિવેળું) જ્યારે સૂર્ય સર્વાભ્ય ંતરમંડળમાં ઉપસ’ક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે. ત્યારે એ ખયા માંડળપદા એક ચેાજનના એકસિડયા અડતાલીસ ભાગ બાહુલ્યથી તથા નવ્વાણુ હજાર છસે ચાળીસ ચેાજન આયામવિષ્ટ ભથી અને ત્રણ લાખ પંદર હજાર નેવાસી યેાજનથી કઇક વિશેષાધિક પરિક્ષેપથી કહેલ છે. કહેવાના ભાવ એ છે કે—બધા દ્વીપ અને સમુદ્રોના પરિક્ષેપ રૂપથી રહેલ જંબુદ્વીપમાં જ્યારે સૂર્ય એકસે ચેર્યાશી મંડળે!માં સŕભ્યંતર મડળમાંથી ઉપસંક્રમણુ કરીને અર્થાત્ એ મંડળમાં જઇને જ્યારે એ મડળમાં ભ્રમણ કરે છે ત્યારે બધા સૂર્ય મંડળપદે એટલે કે સૂર્યમંડળ સ્થાનેા એક ચેાજનના એકસઠયા અડતાલીસ ભાગા ? ચેાજનના પરિમાણથી માતુલ્ય અર્થાત્ પિઠ રૂપે તથા નવ્વાણુ હજાર છસેા ચાલીસ ૯૯૬૪૦ ચેાજન પરિમાણુ વિષ્ઠભથી એટલે કે લખાઈ પહેાળાઈથી થાય છે. તથા ત્રણ લાખ પદર હજાર નેવાસી ૩૧૫૦૮૯ ચેાજનથી કંઇક વિશેષાધિક પ્રમાણવાળા અથવા કંઇક ન્યૂનાધિક પ્રમાણવાળા પરિક્ષેપથી કહેલ છે. જેમકે-એક તરફ સર્વાભ્યન્તરમડળ એકસે એંસી યેાજન ૧૮૦ તુલ્ય અને ખીજી તરફ ૧૮૦ ચેાજનપ્રમાણ જ ખૂદ્બીપની અવગાહના છે. અતઃ એકસો એસી ચેાજનને બેથી ગુણવામાં આવે તે ત્રણસે સાઠ થાય છે. જે આ પ્રમાણે ૧૮૦+૨=૩૬૦ આટલું પ્રામણું જ ભૂદ્વીપના એક લાખ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧
८०
