________________
(Rા તે મા શહિતિ ઘTI) હે ભગવાન ! ચંદ્રના માર્ગના સંબંધમાં કંઈક પૂછવાની ઈચ્છા છે, કે કયા પ્રકારથી અથવા કઈ યુક્તિથી નક્ષત્રના દક્ષિણથિ અથવા ઉત્તરથી ગમન કરવાથી જે સૂર્ય નક્ષત્ર વિનાને થઈને અથવા અવિરહિત એટલેકે નક્ષત્રો સહિત થઈને મંડલગતિથી પરિભ્રમણરૂપ ચંદ્રને ગમનમાર્ગ આપના મતથી કહેલ છે? તે આપ કહે, આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને શ્રી ભગવાન ઉત્તરમાં કહે છે કે સતા પતિ ગાવીતાણ ઘજઘરાળ અરિક સ્થિત્ત ને સના ચંદ્ર રળિળ ગોવં રિ) હે ગૌતમ! આ પહેલાં પ્રતિપાદિત અભિજીત વિગેરે અઠયાવીસ નક્ષત્રમાં (સૂત્રમાં સતિ પદ નિપાદનથી અથવા આર્ષ હોવાથી કહેલ છે) એવા નક્ષત્ર છે કે જે સર્વદા ચંદ્રની દક્ષિણ દિશામાં વ્યવસ્થિત થઈને એગ કરે છે, અથૉત્ ચંદ્રની દક્ષિણ દિશામાં વ્યવસ્થિત થઈને ચંદ્રને વેગ કરે છે, અથાત જે નક્ષત્રની સદા દક્ષિણ શિરાઓ હોય છે, એવા નક્ષત્રો હોય છે, તથા (અસ્થિ નવત્તા ને વં પણ ઉત્તરે નોંઘ કોરિ) એવા પણ નક્ષત્ર હોય છે કે જેઓ સદા ચંદ્રની ઉત્તર દિશામાં વર્તમાન રહે છે. આ પ્રમાણે ઉત્તર દિશામાં રહેનાર હોવાથી સદા ઉત્તરભાગમાંજ ચંદ્રને યોગ કરે છે. તથા (અસ્થિ જણા ને જે વંત હાફિઝ વિ વત્તા િવદં નોર્થ કોલંતિ) અઠયાવીસ નક્ષત્રમાં એવા પણ નક્ષત્રો હોય છે કે જે ચંદ્રની દક્ષિણ દિશામાં અને ઉત્તર દિશામાં વ્યવસ્થિત થઈને
ગ કરે છે, તથા પ્રમર્દરૂપ ગ પણ કરે છે. કિરણોના વિમ રૂપ યોગને પ્રમયોગ કહે છે. અર્થાત દક્ષિણ દિશામાં અને ઉત્તર દિશામાં બેઉ તરફ ગ કરે છે. (ગરિજ णक्खत्ता जे णं चंदस्स दाहिणेण वि पमदं वि जोयं जोएंति, अस्थि णक्खत्ता जेणं चंदरस તથા THઢું જોયં નોતિ) અઠયાવીસ નક્ષત્રોમાં એવા પણ નક્ષત્રો હોય છે કે જે સદા ચંદ્રની દક્ષિણમાં પણ વ્યવસ્થિત થઈને એગ કરે છે. તથા પ્રમર્દ રૂપ એટલેકે શરાભાવરૂપ અંશુવિમ રૂપથી યેગ કરે છે. એ જ પ્રમાણે કોઈ એક નક્ષત્ર એવું પણ હોય છે કે જે સદા ચંદ્રની સાથે પ્રમરૂપજ વેગ કરે છે. આ પ્રમાણે શ્રી ભગવાને સામાન્ય રૂપે કહેવાથી શ્રી ગૌતમસ્વામી વિશેષ પ્રકારથી જાણવા માટે ફરીથી પ્રશ્ન કરે છે. (તા પતિ í अदावीसाए णक्खत्ता ण कयरे णक्खत्ता जे णं सया चंदस्स दाहिणेणं जोयं जोएंति) । પહેલા પ્રતિપાદિત કરેલ અયાવીસ સંખ્યાવાળા નક્ષત્રોમાં કયા નામવાળા અને કેટલા નક્ષત્ર એવા છે કે જેઓ ચંદ્રની દક્ષિણ દિશામાં રહીને એગ કરે છે? તથો (તદેવ जाव कयरे णक्खत्ता जेणं सया चंदस्स उत्तरेण जोयं जोएंति, कयरे णक्खत्ता जे ण चंदस्स
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞમિ સૂત્રઃ ૧
૩૬૨
