________________
कोस अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ, जहणिया दुवालसमुहुत्ता राई भरइ) જે દિવસે સૂર્યં સર્વાભ્ય તરમંડળમાં અર્થાત્ મિથુનાન્ત અહેારાત્ર વૃત્તમાં ઉપસ કમણુ કરીને એટલે કે એ મંડળને પ્રાપ્ત કરીને ગતિ કરે છે, અર્થાત્ એ મડળમાં ભ્રમણ કરે છે, એ દિવસે અર્થાત્ પરમ ઉત્તરાયણ દિવસમાં સૂર્યં પરમ પ્રકને પ્રાપ્ત કરીને ઉત્તરદક્ષિણમાં હોય છે તેથી એ સમયે પરમઉત્કૃષ્ટ અઢાર મુહૂતના દિવસ હાય છે. તથા તે દિવસમાં જઘન્ચા એટલે કે સૌથી નાની ખાર મુહૂર્ત પ્રમાણની રાત્રી હોય છે (ત્તિ ચાંસિત્તિ ભૂહિ दो पोरिसीयं छायं णिवत्तेइ तं जहा - उग्गमणमुहुत्तंसि य अत्थमणमुहुत्तंसि य लेस्सं अभिवमाणे નો ચેવ ળ નિયુઢેમાળે) એ દિવસે અર્થાત્ પરમ મેટા દિમાનવાળા દિવસમાં સૂ છે પુરૂષપ્રમાણવાળી એટલે કે બધી જ પ્રકાશ્ય વસ્તુની ખમણી છાયા ઉત્પન્ન કરે છે. જેમ કે ઉદ્દયકાળમાં અને અસ્તમનકાળમાં ખમણી છાયા કરે છે. એટલે કે લેશ્યાને વધારીને અર્થાત્ પેાતાની તેોલેશ્યાને વધારીને નહિ કે થાડી આછી કરીને સૂર્ય પેાતાની ગતિ કરે છે, (તા ગયા નં. સૂરિશ્ સવ્વવા↓િ મંદરું વસંમિત્તા ચાર ચડ્ તચા માં ઉત્તમમુત્તા ધોરિયા અટ્ઠાનમુદુંના રા‡ મટ્ટુ, ગળિ સુવાસમુન્દુત્તે ત્રિસે મ) જે સમયે સૂ સ ખાામડળ અર્થાત્ ધનસંક્રાંતિન! અહારાત્રમાં જઈને ગતિ કરે છે, એ દિવસે ઉત્તમ કાષ્ઠા પ્રાપ્ત અર્થાત્ પરમ દક્ષિણાયનમાં વમાન ઉત્તમકાષ્ઠા પ્રાપ્ત અર્થાત્ સર્વાધિકા અઢાર સુહૂ પ્રમાણની રાત્રી હેાય છે, તથા સ જન્ય અર્થાત્ સૌથી નાના ખાર મુર્હુત પ્રમાણવાળા દિવસ હોય છે. (તંત્તિ જ નં વિષયંતિ સૂરિ નો ઋિષિોરિસીપ છાયં નિવત્તર, उत्तंसि अत्थमणमुहुत्तंसि य णो चेव लेस्सं अभिवुड्ढेमाणे वा णिवुड्ढेमाणे वा) એ સખાદ્યમંડળના સંચરણ દિવસમાં અર્થાત્ સર્વાધિક રાત્રિ પ્રમાણવાળા કાળમાં ભ્રમણ કરતા સૂય કોઇ પણ પ્રકારની પૌરૂષી છાયાને ઉત્પન કરતા નથી. તથા એ દિવસમાં ઉડ્ડયના સમયમાં તથા સૂર્યાસ્તકાળમાં લેશ્યાને અર્થાત્ એ કાળની તેજોલેશ્યાને વધારતા નથી, અથવા લેસ્યાને ન્યૂન કરતા નથી. કારણ કે વધારો થવાથી અધિકાધિકતર તથા નિવેષ્ટિત થવાથી હીન હીનતર છાયા થવાના સભવ રહે છે.
આ પ્રમાણે પરમતવાદીચેની માન્યતાવાળી એ પ્રતિપત્તિયાને સાંભળીને શ્રી ગૌતમસ્વામી પોતાની શંકાના સમાધાન માટે પ્રભુશ્રીને પૂછે છે--(તા રૂ દ્વૈત સૂરિણ્ પોરિસિ છારું નિવત્ત, ગતિ વકન્ના) હે ભગવાન્ જો પરતીથી કોની આવી રીતની માન્યતા છે (તા) તા આપના મતથી સૂર્યાં કેટલા પ્રમાણવાળી પૌરૂષી છાયાને નિવૃત્િત કરે છે,
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧
૨૪૭
