________________
દશ પ્રકાર કે સંસારી જીવો કા નિરુપણ દશમી પ્રતિપત્તિના આરંભ
'तत्थ णं जे ते एवमाहंसु - दसविहा संसारसमावण्णगा जीवा ते एवमाહતુ તે ગદા' ઇત્યાદિ
ટીકા –ગૌતમસ્વામીને પ્રભુશ્રી કહે છે કે હે ગૌતમ ! જે મ`જ્ઞોએ સૌંસારી જીવા ૧૦ દસ પ્રકારના છે, એ પ્રમાણે કહ્યુ છે, તેઓએ આ સંબંધમાં આ પ્રમાણે સ્પષ્ટીકરણ કરેલ છે 'पढमसमयएगिंदिया अपढमसमयएगिंવિદ્યા' પ્રથમ સમયવતી એકેન્દ્રિય અપ્રથમ સમયવતી એકેન્દ્રિય, ‘૧૪મ સમય વેનિયા, પઢમસમયને યા' પ્રથમ સમયવતી એ ઈંદ્રિય' અને અપ્રથમ સમયવતી એ ઇન્દ્રિય, લાવ ૧૪મસમયપં་િવિદ્યા, પઢમસમયપંવિતિયા' ચાવત્ પ્રથમ સમયવતી તે ઈ ંદ્રિય અપ્રથમ સમયવતી તે ઇંદ્રિય પ્રથમ સમયવતી ચૌ ઈંદ્રિય અને અપ્રથમ સમયવતી ચૌઈદ્રિય તથા પ્રથમ સમય વતિ પંચેન્દ્રિય અને અપ્રથમસયવતી પંચેન્દ્રિય. આ પ્રમાણે એ બધા મળીને ૧૦ દસ પ્રકારના સંસારી જીવા કહેવામાં આવેલા છે.
હવે ગૌતમસ્વામી તેઓની સ્થિતિના વિષયમાં પ્રભુશ્રીને પૂછે છે કેજમસમયચિસ્તળ અંતે ! વચારું ર્ફેિ વળત્ત' હે ભગવન્ ! પ્રથમ સમયવતી એક ઇન્દ્રિયવાળા જીવની સ્થિતિ કેટલા કાળની કહેવામાં આવેલ છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે-ગોયમા ! નળળ સમર્ચ બ્રોમેળ સમર્ચ' પ્રથમ સમયવતી એક ઇંદ્રિયવાળા જીવની સ્થિતિ જઘન્યથી એક સમયની છે અને ઉત્કૃષ્ટથી પશુ એક સમયની છે. તથા અपढमसमयएगिंदियस्स जहणणेणं खुड्डागं भवग्गहणं समऊणं बावीसं वाससहरसाई સમઝા અપ્રથમ સમયવતી એક ઇંદ્રિયાવળા જીવની સ્થિતિ જઘન્યથી તે એક ક્ષુદ્ર ભવ ગ્રહણ રૂપ છે, અને ઉત્કૃષ્ટથી એક સમય કમ ૨૨ ખાવીસ હજાર વર્ષોંની છે. આ સ્થિતિ પૃથ્વીકાયિક એક ઇંદ્રિયવાળા જીવની અપેક્ષાથી કહેવામાં આવી છે તેમ સમજવુ’. ‘ત્ત્વ સત્તિ ૧૪મસચિવાળું નોળ રો સમબો જોસેળ જો સમલો' આજ પ્રમાણે પ્રથમ સમયવતી જેટલા એકેન્દ્રિયાક્રિક જીવા છે, એ બધાની જઘન્ય સ્થિતિ એક અંતર્મુહૂતની છે. અને
જીવાભિગમસૂત્ર
૩૯૬
