________________
'बावत्तरी च चंदा बावन्तरि मेव दिणकरा दित्ता । पुक्खरखरदीवड्ढे चरंति एते पभासेता ॥ १ ॥ तिन्नि सया छत्तीसा छच्च सहस्सा महग्गहाणंतु । णक्खत्ताणं तु भवे सोलाइ दुवे सहस्साई || २ ।। अड्यालस सहस्सा बावीस खलु भवे सहन्साई । दोन्नि सया पुक्खरद्धे तारागण कोडिकोडीणं ॥ ३ ॥ હે ગૌતમ ! પુષ્કરામાં છર ખેતેર ચંદ્રમાએ ત્યાં પ્રકાશ આપ્યા હતા વમાનમાં પણ એટલાજ ચંદ્રો ત્યાં પ્રકાશ આપે છે. અને ભવિષ્યમાં પણ એટલાજ ચંદ્રો ત્યાં પ્રકાશ આપશે. એજ પ્રમાણે છર ખેતેર સૂર્યો ત્યાં તપેલા હતા વમાનમાં પણ એટલાજ સૂર્યો ત્યાં તપે છે. અને ભવિષ્યમાં પણ એટલાજ સૂર્યો ત્યાં તપતા રહેશે. ૬૩૩૬/ છ હજાર ત્રણસેા છત્રીસ મહા ગ્રહેાએ ત્યાં ચાલ ચાલી છે. વમાનમાં પણ એટલાજ મહાગ્રહે ત્યાં ચાલ ચાલે છે. અને ભવિષ્યમાં પણ એટલાજ મહાગ્રહે। ત્યાં ચાલ ચાલતા રહેશે. એ હજાર અને સેાળ નક્ષત્રાએ ત્યાં ચદ્રો વિગેરેની સાથે ચેગ કર્યાં હતા વમાનમાં પણ એટલાજ નક્ષત્રા ત્યાં યાગ કરે છે. અને ભવિષ્યમાં પણ એટલાજ નક્ષત્ર ત્યાં ચેગ કરતા રહેશે. તથા અડતાળીસ લાખ બાવીસ હજાર ખસા તારાઓની કાટા કાટી ત્યાં શેભિત થયેલ છે. વર્તમાનમાં પણ એટલાજ કાટા કેટી શે।ભિત થાય છે. અને ભવિષ્યમાં પણ એટલીજ કાટા કેટી ત્યાં શૈાભિત રહેશે. ! સૂ. ૯૭ ॥
મનુષ્ય ક્ષેત્રનું નિરૂપણ
સમય વત્તળ મતે ! વતીય ચામવિવમળ' ઇત્યાદિ
ટીકા –શ્રી ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવુ પૂછ્યું' કે હે ભગવન્ ! સમય ક્ષેત્ર-મનુષ્ય ક્ષેત્રની લખાઇ અને પહેાળાઇ કેટલી છે ? અને તેની પરિધિ કેટલી છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે-નોયમા! પળયાलीस जोयणसय सहस्साई आयामविक्खंभेणं, एगा जोयण कोडी जाव अभितरપુનવદ્ધ, દ્બિો સે માળિયવો નાવાળપન્ને' હે ગૌતમ! મનુષ્ય ક્ષેત્રની લખાઈ પહોળાઇ ૪૫ પિસ્તાલીસ લાખ યેાજનની છે. અને આભ્યન્તર પુષ્કરાની જેટલી પરિધિ છે એટલીજ તેની પરિધિ છે. આભ્યન્તર પુષ્કરાની પરિધિ ૧૪૨૩૦૨૪૯ એક કરેાડ બેતાલીસ લાખ ત્રીસ હજાર ખસેા એગણ પચાસ ચેાજનની છે. એજ પ્રમાણ મનુષ્યક્ષેત્રની પરિધિનું છે. ‘સે ટ્વેન અંતે! ËવુÜર્માળુસવૅત્તે માનુષવેત્તે' હે ભગવન્ ! આ ક્ષેત્રનુ ં નામ ‘માનુષ ક્ષેત્ર' એ પ્રમાણે શા કારણથી થયેલ છે? શોચમા ! માઘુસવેત્તાં તિવિધા મનુસ્સા વિસતિ' હે ગૌતમ! મનુષ્યક્ષેત્રમાં ત્રણ પ્રકારના મનુષ્યા રહે છે. ‘તું ના' જે આ પ્રમાણે છે. ‘જન્મભૂમા ગમ્મમૂમળા અંતરનીવા' કર્મીભૂમક૧ એક ભૂમકા૨ અને અંતર દ્વીપક ૩ ‘સે તેળòળ વં પુષ્પર્ જીવાભિગમસૂત્ર
૨૧૦
