________________
શાળૉ શોભે, “વિજવંમે, gf ' આ પ્રમાણેના કથનથી એ સારી રીતે સમજાય જાય છે કે અવગાહનામાં વિધ્વંભમાં, અને પરિક્ષેપમાં દરેકની અપેક્ષાથી જુદાપણ આવે છે. તેમાં પહેલા બીજા, ત્રીજા અને ચેથાના અવગાહ આયામ વિષ્ક અને પરિક્ષેપને લઈને અહીંયાં સૂત્રમાંજ સપષ્ટતા કરી છે. એજ વાત દમ વીરા ત ચવવાળં કહો, વિર્વમો, પરિકવો મળચો? આ સૂત્રપાઠથી સૂત્રકારે સમજાવેલ છે.
“વાસ્થ રા' ચેથા ચતુષ્કમાં “છ કોચાસચારૂં ગાયાવિ મેળગાસત્તાકતે કોયના વળિ ચોથા ચતુષ્કના અશ્વમુખ વિગેરે દ્વીપ ની લંબાઈ પહોળાઈ છસે છસો જનની છે. અને પરિધિ ૧૮૯૭ અઢારસે સત્તા એજનથી કંઈક વધારે છે. “પંચક વાર સત્ત વોચારચારૂં ગાથામવિક્રમેળે વાવીä તેરસોત્તરે જોયાણ પરિવે” પાંચમાં ચતુષ્કમાં અશ્વ કર્ણ વિગેરે દ્વીપોની લંબાઈ પહોળાઈ સાત જનની છે. અને પરિક્ષેપ કંઈક વધારે ૨૨૧૩ બાવીસસો તેર જનનો છે. “ ૩૦ જ કોચતથા માથામવિશ્વમેળે પળવી સંગુબતીનોયસર રિકવેળ” છઠ્ઠી ચતુષ્કમાં ઉલકામુખ વિગેરે દ્વીપેની લંબાઈ પહોળાઈ આઠ જનની છે. અને પરિક્ષેપ કંઈક વધારે પચ્ચીસ ઓગણત્રીસ ૨૫૨૯ એજનને છે. “ત્તમ છે नवजोयण सयाई आयामविक्खंभेणं दो जोयणसहस्साई अटू पणयाले जोयणसए રિકવેળ' સાતમાં ચતુષ્કમાં લંબાઈ પહોળાઈ નવસે ચીજનની છે. અને પરિક્ષેપ કંઈક વધારે ૨૮૪૫ બે હજાર આઠસો પિસ્તાળીસ યોજનને છે. આ સંબંધમાં આ પ્રમાણેની ગાથા કહેલ છે. “ન નો વિરāમો ગોપાણો તરસ તત્તિના રેવ' અર્થાત્ જે ચતુષ્કો જેટલો વિશ્કેલ છે, તે ચતુષ્કની એટલી જ અવગાહના છે. “પઢમાથાળ રિનો જ્ઞાન સાબ અહિ પહેલા વિગેરે ચતુષ્ક પરિક્ષેપ જેટલો કહેલ છે, તેના પરિક્ષેપ પ્રમાણમાં અધિકપણું થતું જાય છે.
આનુ તાત્પર્ય એ છે કે પહેલાના ચતુષ્કની પરિધિના પરિમાણમાં દરેકમાં ૩૧૬ ત્રણસો સોળ મેળવવાથી આગળની પરિધિનું પરિમાણ વધારે વધારે થતું જાય છે, એજ ભાવ “પઢમારૂચાળ પરિગ રેસાવં જ્ઞાન ગણિs' આ ગાથાર્ધથી જણાય છે. “રેસા ઘોડીવણ નાવ સુદ્ધા રી” શેષ બધા દ્વિીપનું કથન એકરૂક દ્વીપના કથન પ્રમાણેનું સમજી લેવું. અઠયાવીસમા શુદ્ધદંત દ્વીપ પર્યત આ દ્વીપની અવગાહના, આયામ, વિધ્વંભ અને પરિરય પરિધિના પરિમાણની સંગ્રહ ગાથાઓ આ પ્રમાણે છે. “પદમગ્નિ તિત્તિ ૩
જીવાભિગમસૂત્ર
૨૧૧