________________
ગ્ય હાય “ of સે દેવચક્રાફિઘણુ” હે ભગવન એ તે જીવ કેટલા કાળની સ્થિતિવાળા અસુર કુમારોમાં ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે “જોરમા!' હે ગૌતમ ! “
જળ વવાટ્રિપણ, કોળું વિઝિબોઘમ” એ તે જીવ જઘન્યથી દસ હજાર વર્ષની સ્થિતિવાળા અસુર કુમારમાં અને ઉત્કૃષ્ટથી ત્રણ પાપમની સ્થિતિવાળા અસર કુમારોમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ‘ત્રિપલ્યોપમ” એવું જે કથન કર્યું છે, તે દેવ કમાર વિગેરે ભેગ ભૂમિના તિર્યાને લઈને કહ્યું છે.–કેમકે–તેઓ ત્રણ પાપમની આયુષ્ય વાળા હોવાથી અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા કહેલ છે. આ દેવકુરૂ વિગેરેના તિર્યંચે પિતાની આયુની જેમજ દેવાયુને પંપ કરે છે. (૧)
“જે f સે જીવા ઉજાસમgi gછા” હવે ગૌતમસ્વામી આ સૂત્રપાઠથી પ્રભુને એવું પૂછે છે કે હે ભગવન અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા સંસી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ એવા છે જે એક સમયમાં ત્યાં અસુકુમારાવાસમાં કેટલા ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ તેઓ ને કહે છે કે-જયમા !! હે ગૌતમ ! “agom pક્ષો વા જે વા સિનિ વા' જઘન્યથી એક અથવા બે અથવા ત્રણ અને “સોળે સંજ્ઞા વન્નતિ' ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાત ઉત્પન્ન થાય છે. અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્ય વાળા તિય અસંખ્યાત કહેતા નથી. પરંતુ સંખ્યાત જ કહેલ છે. -તેથી અહિયાં પણ સંખ્યાતિ ઉત્પન્ન થાય છે, તેમ કહેવામાં આવેલ છે. (૨) તેઓને વજ કષભ નારાય સંહનાન હોય છે. અર્થાત અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળી સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્થં ચ નિવાળા જીવને એજ સહનન હોય છે (૩) “શાળા બન્ને ધણુપુકુd aોળે છ વચારું' તેઓના શરીરની ઉંચાઈ રૂપ અવગાહના જઘન્યથી ધનુષ પૃથકૂવ રૂપ અને ઉત્કૃષ્ટથી છ ૬ ગાઉ પ્રમાણની હોય છે. બે ધનુષથી લઈને નવ ધનુષ સુધીની અવગાહનાનું નામ ધનુ પૃથત્વ છે. (૪) સંસ્થાન દ્વારમાં તેઓને સમચતરસ સંસ્થાન હોય છે. (૫) લેફ્સા દ્વારમાં તેઓને પહેલી થાર લેશ્યાઓ એટલે કે કૃષ્ણ, નીલ, કાપિત, તિરસ લેશ્યાઓ હોય છે. (૬) દષ્ટિ દ્વારમાં જે પિરી’ તે સમ્યગ્દષ્ટિ હોતા નથી પરંતુ મિરઝાહિદી મિથ્યા દષ્ટિવાળા હોય છે. “જો મ્માનિછરિટ્રી’ તેઓ સમ્યમિથ્યાષ્ટિવાળા પણ લેતા નથી. અર્થાત્ અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળી સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયતિર્યનિક જીવ સમ્યક્ દષ્ટિ અથવા મિશ્રદષ્ટિવાળ હેતા નથી. પરંતુ તેઓ મિથ્યાષ્ટિવાળા જ હોય છે. જ્ઞાનદ્વારમાં–‘ળો બાળી' તેઓ જ્ઞાની હોતા નથી અouT” અજ્ઞાની હોય છે. નિયમં તુ ગાળી તેઓ નિયમથી બે અજ્ઞાનવાળા હોય છે. જેમકે “મરનાળી સુગરનાળી જ મતિઅજ્ઞાનવાળા અને શ્રત અજ્ઞાનવાળા હોય છે. યોગદ્વારમાં–‘નોનો તિવિહો ત્રિ’ તેઓ ત્રણ પ્રકારના
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
૧૬૪
