________________
નૈરયિકોંકે ઉત્પાત આદિ દ્વારકા નિરૂપણ
હવે વીસ દંડકમાં રહેવાવાળા જેના ઉત્પત્તિ વિગેરે વિસ દ્વારોને કહેતા થકા સૂત્રકાર સૌથી પહેલાં તેને નિરયિકમાં કહે છે.
“મિ નાર પર્વ વવાણી” ઈત્યાદિ
ટીકાર્યું–રાજગૃહ નગરમાં ભગવાનનું સમવસરણ થયુ પરિષદ પિત પિતાના સ્થાનથી ભગવાનને વંદના કરવા નગરની બહાર નીકળી ભગવાને તેઓને ધર્મકથા કહી. ધર્મકથા સાંભળીને પરિષદ પિતા પોતાને સ્થાને પાછી ગઈ તે પછી ભગવાનની પર્યું પાસના કરતા ગૌતમસ્વામીએ બને હાથ જોડીને પ્રભુને પૂછ્યું-“ચા મેતે ! ગો િવઘાન્નતિ' હે ભગવન નારકીયો-નરકમાં રહેવાવાળા જીવો કયા સ્થાનથી–ગતિથી આવીને ઉત્પન્ન થાય
१ 'कि नेरइएहितो उववज्जति तिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्जंति मणुस्सेहिता રવાન્નતિ, હિંસે સવારિ તેઓ શું નરકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા તિય ચોથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, મનુષ્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? કે દેવોમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમ સ્વામીને કહે છે કે-જયા! જો જે રવાન્નતિ, રિદિक्खजाणिएहिता उववज्जति' मणुस्सेहिता वि उववज्जति, णो देवेहिते। उववज्जति' કે ગૌતમ! નિરયિકે નરકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. તેઓ તિયામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, મનુષ્યમાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે, નરયિકે દેવામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. એ નિયમ છે કે નૈરયિક પૂણામાંથી મરીને જીવ તેજ સમયે નૈરયિકની પર્યાયથી ઉત્પન્ન થતા નથી. એજ રીતે દેવ ગતિથી મરીને જીવ નરકગતિમાં ઉત્પન્ન થતા નથી. પરંતુ તિય અને મનુષ્ય ગતિથી મરવાવાળા જ જે નારક થાય છે. એજ વાત અહિયાં બતાવવામાં આવી છે.
પ્રશ્ન-૬ તિરિણાનિહિં વન્નતિ ૪િ િિરરિરિ૩૧ass"રિ, बेइंदियतिरि० तेइंदियतिरिक्ख० चरिदियतिरि० पंचि दियतिरिक्खजोणिए.' ભગવન જે નારકે તિય ચેમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, તે શું તેઓ એક ઈદ્રિયવાળા તિય એમાંથી મરીને ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા બે ઇંદ્રિય વાળા તિર્યંચેથી મરીને ઉત્પન્ન થાય છે ? કે ત્રણ ઇંદ્રિયવાળા જમાંથી મરીને ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા ચાર ઈદ્રિયવાળા જેમાંથી મરીને ઉત્પન્ન થાય છે? અગર પાંચ ઈ દ્રિયવાળા જેમાંથી મારીને ઉત્પન થાય છે ?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
૧૦૩
