________________
ગમuvTTEા ) દેવેન્દ્ર દેવરાજ શકના લોકપાલ યમ મહારાજના પુત્રસ્થાનીય દેવો નીચે પ્રમાણે છે-“, ગ્રંવરિસે રે, સાથે સાથ, ત્તિ ચારે, જો વધે, काले य, महाकाले ति याबरे, असिपत्ते, धणूकुंभे, बालू, वेयरणी ति य, રવા, મહાયો, પણ જન્નtarsiદયા) અંબ. અંબરિષ, શ્યામ, સબલ, રુદ્ર, ઉપરુદ્ર, કાળ, મહાકાળ, અસિપત્ર, ધનુષ, કુંભ, બાલ, વૈતરણી, ખરસ્વર અને મહા ઘોષ એ પંદર છે.
(सकस्स णं देविंदस्स देवरणो जमस्स महारणो सत्तिभागं पलिओवमं ठिई पण्णत्ता, अहावचाभिण्णायाणं देवाणं एगं पलिओवमं ठिई पण्णत्ता एवं મહદ્વીપ મારાથ) દેવેન્દ્ર, દેવરાજ શક્રના લોકપાલ યમ મહારાજની સ્થિતિ વિભાગ સહિત એક પાપમની છે, તથા યમ મહારાજના પુરસ્થાનીય દેવેની સ્થિતિ એક પાપમની છે. યમ મહારાજ એવી મહાદ્ધિ આદિથી સંપન્ન છે.
ટીકાથ_આ સૂત્રમાં સૂત્રકારે દક્ષિણ દિશાના અધિપતિ યમ નામના લેકપાલનું વર્ણન કર્યું છે. યમમહારાજનું વિમાન કયાં આવેલું છે, તે જાણવા માટે ગૌતમસ્વામી મહાવીર પ્રભુને નીચે પ્રશ્ન પૂછે છે– મેતે !” હે ભદન્ત ! “
સણ વિક્સ લેવા દેવેન્દ્ર, દેવરાજ શકના બીજા લેકપાલ નમક્ષ મારા યમ મહારાજનું વસિદે નવમને go વશિષ્ટ નામનું મહા વિમાન કયાં આવેલું છે?
ઉત્તર– ગૌતમ ! “સોદwવહિંસા માવિષTr૪” સ ધર્માવત સક મહાવિમાનની વાદળે સોને જજે દક્ષિણ દિશામાં સૌધર્મકલ્પથી “ગાંડગાડું
સરસારું વીફા અસંખ્યાત જન દૂર જતાં જે સ્થાન આવે છે, “થ' એજ સ્થાને “સાક્ષ વિંમ સેવળો દેવેન્દ્ર દેવરાજ, શક્રના બીજા લોકપાલ, નમસ્ત મumયમ મહારાજનું “વસ વસિષ્ટ નામનું વિમાન આવેલું છે. બદ્ધતેલ ગોયાણયસાક્ષાઉં ? તે વિમાનની લંબાઇ-પહોળાઈ ૧૨૫૦૦૦૦ (સાડા બાર લાખ) જનની છે. “ના સમક્ષ વિમાન તદા નાવ ગમશે.” વરશિષ્ટ વિમાનનું સમસ્ત વર્ણન સોમ લેકપાલના વિમાનના વર્ણન પ્રમાણે સમજવું. તે વર્ણન ક્યાં સુધી ગ્રહણ કરવું? સેમના અભિષેક પર્યન્તના કથન સુધી તે વર્ણન ગ્રહણ કરવું. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે પહેલા લેકપાલ સેમના વિમાનનું વર્ણન પહેલા સુત્રમાં જે પ્રમાણે આપ્યું છે એવું જ વર્ણન અહીં પણ અભિષેક પર્યત ગ્રહણ કરવું જાઈએ. “યદા તવ સેમની સમા નામની રાજધાનીનું વર્ણન પણ કરવું. “વાવ પાણા પંતગો તેમાં પ્રાસાદ પંકિતયે પર્યન્તનું જે વર્ણન આવે છે તે અહીં પણ ગ્રહણ થવું જોઈએ. અહીં “યાવત’ પદથી “ યોગશાસણ लक्षयोजनपरिमितं आयामविक्खंभेणं परिधिना च जंबूद्वीपप्रमाणा वैमानिकानां
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
૨ ૩૯
