________________
શિવ મતિવ્ય –અહીં પ્રજ્ઞાપનાનું આખું ૩૩ તેત્રીસમું પદ કહેવું જોઈએ. હવે સૂત્રકાર વેદનાનું સ્વરૂપ કહે છે--
"सीया य दव्वसारीरसातातह वेयणा भवे दुक्खा।
अब्भुवगमुवकमियाणीया य अणिया य णायव्वा ।।" छाया-शीता च द्रव्यशारीर साता तथा वेदनाभवेद् दुःखा।
आभ्युपगमोपक्रमिक्यों निदा च अनिदा च ज्ञातव्या॥ (વા ૫) તા –શીત અને શબ્દથી ઉષ્ણ અને શીતષ્ણ, એ ત્રણ પ્રકારની વેદના કહી છે. (૩) ટ્ર-દ્રવ્ય વેદના-ઉપલક્ષણથી ક્ષેત્રવેદના, કાળ વેદના અને ભાવવંદના, એ ચાર પ્રકારની વેદના હોય છે. (તારી) શારીર-શારીરિક વેદના અને ઉપલક્ષણથી માનસિક વેદના અને શરીરમાનસિક વેદના, એ રીતે ત્રણ પ્રકારની વેદના હોય છે. (૫) સાત-શાતવેદના, અને ઉપલક્ષણથી અશાતવેદના અને શાતાશાતા વેદના, એ ત્રણ પ્રકારની વેદના હોય છે (તણ વેજા મ ટુવા) તથા વેઢના મજે વા–તથા દુઃખવેદના, અહીં મધ્યમ પદ લેવાથી આસપાસના બે પદ ગ્રહણ થાય છે, તેથી સુખવેદના, દુઃખવેદના અને સુખદુઃખવેદના, એ ત્રણ પ્રકારની વેદના થાય છે. (અનુવાનિયા) યુવાની, પત્રમિલીઆભ્યપગમિકી વેદના--જાતે જ વહોરી લઈને વેદનાને અનુભવ કરવો, ઔપકમિકી વેદના-સ્વયં ઉદયમાં આવેલી અથવા ઉદીરણા કરીને ઉદયમાં લવાયેલ વેદનાને અનુભવ કરે, આ રીતે બે પ્રકારની વેદના હોય છે. (કાર મળવા જ નિદ્રા 5 અનિવાર જ્ઞાતધ્યા–નિદાવેદના-જે જાણે જોઈને ભગવાય છે તે વેદનાને નિવેદના કહે છે. અને અણજાણપણે જે વેદના ભગવાય છે તે વેદનાને “અનિદા વેદના કહે છે, આ રીતે બે પ્રકારની વેદના હોય છે. આ રીતે વેદનાના કુલ વીસ (૨૦) ભેદ પડે છે. તે સંક્ષેપથી આ રીતે છે–શીત, ઉષ્ણ, શીતષ્ણ ૩ તથા દ્રવ્યવેદના, ક્ષેત્રવેદના,કાલવેદના, ભાવવેદના ૭ તથા શારીરિકવેદના, માનસિકવેદના, શારીરિકમાનસિકવેદના ૧૦ શાતવેદના, અશાતવેદના, શાતાશાતવેદના ૧૩ દુખવેદના, સુખવેદના સુખદુઃખદના ૧૬ અભ્યપગામિકી અને ઔપક્રમિકી ૧૮અને નિદા તથા અનિદા આ રીતે વીસ ભેદ થાય છે. શા મત ! િતીર્ષ વેરા વતિ, વન વેચ वेयंति, सीओसिणं वेयणं वयंति ?) नैरयिकाः खलु भदन्त ! किं शीतां वेदनां वेदयन्ति, उष्णां वेदनां वेदयन्ति, शीतोष्णां वेदनां वेदयन्ति ? હે ભદન્ત ! નારકી જી શીતવેદનાને ભોગવે છે કે ઉષ્ણ વેદનાને ભગવે છે ? કે શીતણ વેદનાને ભોગવે છે? ઉત્તર--(જામા નેરા )
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
૪૩૦
