________________
અસના વિવેકથી રહિત છે. આત્માને સિદ્ધ કરવા માટે પ્રત્યક્ષ, અનુમાન અને આગમ પ્રમાણેને સદૂભાવ હોવા છતાં પણ તેઓ પિતાને દુરાગ્રહ છોડતા નથી. તેઓ આત્માને અભાવ માનીને વિવેકી જન દ્વારા નિન્દ્રિત એવાં પ્રાણાતિપાત આદિ આરંભમાં ઘણું જ આસક્ત રહે છે અને પાપપ્રવૃત્તિ કરતા રહે છે.
એટલે કે ધર્મ અને અધર્મનું અસ્તિત્વ જ નથી, એવું માનીને તેઓ પાપકર્મોમાં નિરત રહે છે. પલેકની પરવા વિને પ્રાણાતિપાત આદિ પાપજનક કર્મોમાં તેઓ લીન રહે છે. કારણ કે તેઓ અત્યંત મૂખ છે અને વિવેક રૂપ પ્રકાશથી રહિત છે. તેથી પાપકર્મોને ખૂબજ સંચય કરીને તેઓ એક નરકમાંથી બીજી નરકમાં ગમન કર્યા જ કરે છે. બધથી વિહીન એવા તે લેકે પાપકર્મોનું સેવન કરીને તે પાપના ફળને ભેગવવાને માટે રહેંટ સમાન નરક ચક્રમાં ઘૂમ્યા જ કરે છે. | | તજજીવ તછરીરવાદીના મતનું ખંડન સમાપ્ત. " હવે સૂત્રકાર અકારકવાદીઓના મતનું ખંડન કરે છે.
ચૌદમી ગાથા દ્વારા તજજીવ તસ્કરીરવાદીઓના મતનું ખંડન કરવામાં આવ્યું હવે એજ ગાથાનું બીજી રીતે વ્યાખ્યાન કરીને અકારવાદી સાંખ્યના મતનું ખંડન કરવામાં આવે છે.
–ટીકાર્ય જે મતવાદીઓ આત્માને અકારક માને છે. આત્માને ફૂટસ્થ નિત્ય, અમૂર્ત અને સર્વવ્યાપક માને છે, અને નિત્યતા, અમૂર્તતા તથા સર્વવ્યાપક્તાને કારણે આત્માને ક્રિયારહિત માને છે, તેમના મત અનુસાર જે આત્માને ક્રિયાશૂન્ય માનવામાં આવે અને નિત્ય માનવામાં આવે, તે આ પ્રત્યક્ષ દેખાતે, ઉત્તમ, મધ્યમ તથા અધમ રૂપ અને જન્મ, જરા, મરણ, સુખદુઃખ આદિ રૂપ તારતમ્યથી વ્યવસ્થિત, નરક, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવગતિ વાળે સંસાર નામને પ્રપંચ પણ આત્મામાં કેવી રીતે સંભવી શકે? આ કથનને ભાવાર્થ એ છેકે જીવ જે કૂટસ્થ નિત્ય હોય, તો તેનું એક દેહમાંથી બીજા દેહમાં ગમન સંભવી શકતું નથી. તે પછી મનુષ્ય શરીરને છોડીને દેવશરીરને ગ્રહણ કરવા રૂપ જન્મ કેવી રીતે સંભવી શકે? પૂર્વશરીરને ત્યાગ કરવા રૂપ મરણ પણ કેવી રીતે સંભવી શકે? જેવી રીતે સર્વવ્યાપક આશનું ગમનાગમન સંભવી શકતું નથી, એજ પ્રમાણે જે આત્માને પણ સર્વવ્યાપક, નિત્ય અને અમૂર્ણ માનવામાં આવે, તે આત્માની પણ ગતિ આગતિ સંભવી શકે નહીં. એવી પરિસ્થિતિમાં જન્મને મરણ, આદિની વ્યવસ્થાને પણ અભાવ જ થઈ જાય. જન્મ મરણને અભાવ હોય, તે ઉપભેગના સાધનરૂપ દેવ, મનુષ્ય આદિના શરીરની પ્રાપ્તિ પણ થઈ શકે નહીં. અને કઈ
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૭૭
