________________
સમજે -મનુષ્ય “g જાનું' શબ્દ વગેરે કામોગામાં જિન્ના
જ્ઞા ગૃદ્ધિભાવ યુક્ત થઈને “પુરિયા-છિરાદ તેમાં જ આસક્તિયુક્ત થઈને નર્ક વગેરે યાતનાને અનુભવ કરે છે. જે ૮
- સૂત્રાર્થ...
આ લેકમાં મનુષ્યના જીવનને જ વિચાર કરે. ભલે મનુષ્યનું જીવન ૧૦૦ વર્ષનું કહેવામાં આવ્યું છે, પરંતુ કઈ કઈ વાર તરુણાવસ્થામાં પણ તે જીવનને અન્ત આવી જાય છે તેથી આ જીવનને અપકાલીન નિવાસના સમાન જ માને. આ પ્રકારની પરિ સ્થિતિ હોવા છતાં પણ સત્ અસત્તા વિવેક વિનાના મનુષ્ય કામમાં વૃદ્ધ અને મૂર્ષિત થઈને નરકાદિની યાતનાઓ પ્રાપ્ત કરે છે. ૫૮
-:ટીકાથમનુષ્યનું જીવન તો જુઓ ! કેટલું બધું અલ્પકાલીન છે! ભલે તેને ૧૦૦ વર્ષનુ માનવામાં આવતું હોય, છતાં. યુવાવસ્થામાં પણ તે પૂરું થઈ જતું હોય છે. તેથી આ જીવનને થોડા દિવસના નિવાસ રૂપ સમજે. આ વાતને પણ ગ્રહણ નહી કરનારા તુચ્છ પ્રકૃતિવાળા લકે કામગમાં આસક્ત અને મૂછિત થઈને નરકાદિ દુર્ગતિઓમાં ઉત્પન્ન થઈને અસહ્ય યાતનાઓ ભોગવે છે. તાત્પર્ય એ છે કે-આ સંસારમાં જીવનોપયોગી અન્ય વસ્તુઓ વિષે ભલે વિચાર ન કરે, પરંતુ સમસ્ત સુખના સાધન રૂપ આ જીવનને તે જરા વિચાર કરો ! આ મનુષ્યજીવન અનિત્ય છે, ક્ષણે ક્ષણે આયુકર્મના દલિકેના નિજીર્ણ થવા રૂપ આવી ચિમરણની અપેક્ષાએ તે તેને વિનાશ થઈ રહ્યો છે અથવા મનુષ્યનું આયુષ્ય ૧૦૦ વર્ષનું ભલે ગણાતું હોય, પણ તીવ્ર અધ્યવસાય અને શસ્ત્રાદિ નિમિત્ત રૂપ ઉપકમો દ્વારા માણસ યુવાવસ્થામાં પણ મરણને શરણ થાય છે. કદાચ કઈ માણસ પૂરા ૧૦૦ વર્ષ સુધી જીવે, તે પણ એટલે કાળ સાગરેપમ કાળની અપેક્ષાએ અત્યન્ત ન્યૂન છે. તેથી આટલા આયુષ્યને (જીવનને) અ૫કાલીન નિવાસ સમાન સમજીને માણસે સંયમમાં પ્રવૃત્ત થવું જોઈએ અને ચિન્તામણિ જેવા મનુષ્ય જીવનને સાર્થક કરવું જોઈએ. પરંતુ આયુની આવી દશા દેખવા છતાં પણ શુદ્ર જી વિષયોમાં આસક્ત થઈને આ મહામૂલા માનવ જીવનને વ્યર્થ ગુમાવી બેસીને નરકાદિ યાતના સ્થાનોમાં ઉત્પન્ન થઈને અસહ્ય દુઃખનું વેદન કરે છે. તે ગાથા ૮ છે
શબ્દાર્થ–“દુ-ફુ આ લોકમાં “-” જે મનુષ્ય “રામનિરિણા-ગામનિતિ” હિંસા વગેરે સાવધ અનુષ્ઠાનમાં આસક્ત છે ‘સારજંટા-મણા આત્માને દંડ દેવાવાળા ‘તર્art gવાતત્રુઘર' અને એકાન્તરૂપથી પ્રાણિઓના ઘાતક છે સ-રે’ તે પુરૂષ “guઢોરં-વસ્ત્રોક્લ’ પાપલેક અર્થાત્ નર્કમાં ‘વિરા-રાત્ર’ ઘણા સમય પર્યત જતા-જતા: જવાવાળા હોય છે “ઝારિઘવિનં-માણુ વિફાદ્ અથવા આસુરી દિશામાં જાય છે અર્થાત્ દેવાધમ થાય છે. ૯
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૨૩૬
