________________
કર્મ અનુસાર અલગ અલગ રહેતા તે જીવા સમાન રૂપે સુખની અભિલાષાવાળા અને દુઃખના દ્વેષ કરનારા હાય છે. એવા વિચાર કરીને, તે સઘળા જીવો પ્રત્યે મધ્યસ્થભાવ (સમભાવ) રાખીને સંયમની આરાધના કરતા, પાપકર્મથી રહિત અને સત્ અસના વિવેક્વાળા પંડિત મુનિએ તેમની હિંસાથી સદા નિવૃત્ત જ રહેવુ જોઈએ. કહ્યું પણ છે - "facÀærforatara: Seult
હું મુનિ ! પ્રાણીઓની હિંસાથી નિવૃત્ત થાઓ, સંયમમાં મનની સ્થિરતા રાખા, અને મધ્યસ્થ ભાવપૂર્વક ઉપદેશ આપે. વિવાદ ન કરે, કારણકે વિવાદ સંસારનાં કારણભૂત અને ” ના ગાથા દ્વા
હવે શ્રુતચારિત્ર રૂપ ભેદવાળા સ્વધર્મ ના સૂત્રકાર ઉપદેશ દે છે ધમ્મરણ થ” ઈત્યાદિ
શબ્દા — ધમ્મત્ત ધર્મસ્ય' શ્રુતચરિત્રરૂપ ધર્મના ‘--પારશ:' સિદ્ધાંતમાં પાર ગામી અર્થાત્ ચારિત્રના અનુષ્ઠાનવાળા એવમ્ બરમલ્લ-'મત્સ્ય' સાવધ વ્યાપારના ‘'તપ-અન્તઃ' અંતમાં ‘વિ-પિત’ સ્થિત પુરૂષ ‘મુળી-મુનિ:’મુનિ કહેવાય છે, જ્ઞ મો-મમતાયન્ત:' મમતાવાળા પુરૂષજ્ઞો તથ-શોન્તિ ' શોક કરે છે, ‘નિય’-નિનમ્' પોતાના ‘નિદ’—ત્રિમ્’ પરિગ્રહને ‘નો મતિનો રુમન્તે' પ્રાપ્ત કરી શક્તા નથી.
lein
સૂત્રા
શ્રુત અને ચારિત્ર રૂપ ભેદવાળા સ્વધર્મીના પારગામી એટલે કે સિદ્ધાન્તમાં પાર’ગત અને ચારિત્રનું અનુષ્ઠાન કરનારા અને આરંભથી નિવૃત્ત હાય એવા પુરુષ જ મુનિ કહેવાને ચાગ્ય છે. મમત્વ ભાવયુક્ત પુરુષ પેાતાના ધન, ધાન્ય, અથવા પુત્ર, પૌત્રાદિ પ પરિગ્રહને માટે શાક કરે છે, પરન્તુ તે તેમને પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી. ॥ ૯ u
–ટીકા –
અહિંસા આગ્નિ જેમાં પ્રધાન છે એવા ધમાં પારંગત અને આર્ભથી રહિત પુરુષ જ મુનિ ગણાય છે. એટલે કે ધર્માંમાં પારંગત હાય અને આર ંભને જેણે ત્યાગ કર્યુ હાય એવા પુરુષને જ “મુનિ” કહી શકાય છે. કેવળ મુનિના વેષ ધારણ કરી લેવાથી જ “મુનિ” બની શકાતુ નથી, મમત્વ (મૂર્છાભાવ) વાળા પુરુષા પેાતાના પરિગ્રહને માટે (ધન, ધાન્ય, પુત્ર. કલત્ર આદિ પરિગ્રહને માટે) ચિન્તા કર્યા કરે છે, પરન્તુ તેઓ તેને પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી.
આ કથનના ભાવાર્થ એ છે કે જે પુરુષ ધર્મના પારગામી હાય છે, અને આરભથી રહિત હાય છે, તે પુરુષ જ મુનિ થઈ શકે છે, મમતાભાવવાળા પુરુષા પરિગ્રહને માટે ચિન્તિત રહે છે, પરન્તુ તે છતાં પણ તે ધનાઢિ પરિગ્રહને પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી, જેવી રીતે પેાતાના પડછાયાને પકડવા માટે પડછાયાની પાછળ દોડતા પુરુષ પડછાયાને
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૦૧
૨૦૪
