________________
સંયમસ્થાનમાં સ્થિત ‘તલ્લિ --તપસ્થિનમ્’ઉપવાસ વગેરે તપોનિષ્ઠ ‘ક્ષમા “શ્રમનમ્’ શ્રમણને ‘કદરા-દરા:’પુત્ર વગેરે ન ુઢા ને વૃદાઃ” અને તેના માતાપિતા વગેરે ‘ વસ્થવન પ્રાયમ્' પ્રત્રજ્યા છેડવાને માટે ચાહે પ્રાથૅના કરે પરંતુ ‘ત --તમ્” તે સાધુ ને નો મેન-નો મેનૂ પાતાના આધીન કરી શકતા નથી. ૫૧૬૫
-સૂત્રા –
ગૃહના ત્યાગ કરનારા, એષણામાં તપર, ઉત્તરાત્તર સંચમનાં સ્થાનામાં સ્થિત અને અનશન આદિ તપેા વડે દેહને તપાવનારા શ્રમણને નાના મેટા માણસે (નાના માણસા એટલે પુત્રાદિ, મેટા એટલે વૃદ્ધ માતાપિતા આદિ) કદાચ દીક્ષાને ત્યાગ કરવાની પ્રાર્થના કરે, તેા પ્રાથના કરનારા તેમ કરતાં થાકી જાય છતાં પણ તેએ તે સાધુને સયમના માગેથી ચલાયમાન કરવાને અને પેાતાની ઈચ્છાને અધીન કરી શકવાને શકિતમાન થતા નથી।૧૬। –ટીકા –
જેને ઘર નથી, એટલે કે જેણે ઘરનો ત્યાગ કર્યાં છે, તેને અણુગાર કહે છે. એવા ઘરના ત્યાગ કરનાર, સંયમના પાલનને માટે એષણામાં તપર, અને જેણે વિશિષ્ટ તપસ્યા વડે શરીરને પૂરે પૂરૂં' તપાવી નાંખ્યુ છે એવા શ્રમણને ખાલક (પુત્રાદિ) અથવા વૃદ્ધે (માતા પિતા આદિ વૃદ્ધ જને!) સંસારી કુટુંબીઓ પ્રત્રજ્યાના ત્યાગ કરી નાખવા માટે કદાચ આ પ્રકારથી પ્રાર્થના પણ કરે કે- ”વૃદ્ધની લાકડી સમાન, આંધળાંની આંખો સમાન, નિનના ધન સમાન, અને તરસ્યાને માટે પાણી સમાન, એક તુજ અમારો પાલનાં છે તુજ અમારે નેધારાના આધાર છે એવી બીજી કોઇપણ વસ્તુ નથી કે જેના આધાર લઇને અમે અમારૂ બાકીનુ જીવન સુખેથી વ્યતીત કરી શકીએ” આ પ્રકારની પ્રાર્થના કરનારા તેને વિનંતી કરી કરીને થાકી જવા છતાં પણ સંયમના માર્ગે થી ચલાયમાન કરીને તેને પેાતાને આધીન કરી શકતા નથી. જે સંસારનાં દુઃખાથી ઉગ્નિ થઇ ગયેલા છે. જેણે સંયમનું વિશિષ્ટ સ્થાન પ્રાપ્ત કરીને ઉગ્ર તપસ્યાઓ દ્વારા શરીરને તપાવી નાંખ્યું છે, એવા તે અણુગાર, મોક્ષમાર્ગમાં વિન્નરૂપ થઈ પડે એવાં માતાપિતા આદિનાં વચનાથી ચલાયમાન થતા નથી. પરન્તુ તે અડગતા પૂર્ણાંક મેાક્ષમાર્ગ પર સ્થિર જ રહે છે. કહ્યું પણ છે કે-વધૂનાં હળવાસ્થ્ય ઇત્યાદિ
''t
પેાતાના અન્ધુજનેાના કરુણ વાકયે સાંભળવા છતાં પણ ઉત્કૃષ્ટ યાગી સંયમથી નિવૃત્ત થતા નથી. એવા સાધુજ મેક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે. ૫ ૧૬૫
હવે સૂત્રકાર એ વાત પ્રકટ કરે છે કે મુનિ અનુકૂળ પરીષહ વડે પણ સયમના માગેથી ચલાયમાન થતા નથી.” જ્ઞ૬ જ્ઞાનિયા ઈત્યાદ્રિ
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૦૧
૧૯૦
