________________
જ આસક્ત રહે છે અને સાંસારિક વિષયની તૃષ્ણાવાળા હોય છે, તેઓ મેહનીય કર્મનું ઉપાર્જન કરીને હિત (ધર્મ) ની પ્રાપ્તિ અને અહિત (પાપ)નો પરિત્યાગ કરવાને અસમર્થ બની જાય છે. એ ટેવ છે
પહેલી વાત તો એ છે કે આ મનુષ્ય ભવજ દુર્લભ છે. મનુષ્ય ભવ પ્રાપ્ત કરીને શ્રાવકના કુળમાં ઉત્પત્તિ અતિ દુર્લભ છે. આ બન્નેની પ્રાપ્તિ જેમને થઈ છે તેમણે શુભ કર્મો કરવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. સૂત્રકાર નીચેની ગાથામાં આ વાતજ પ્રકટ કરે છે. ” ના વિદf“ ઈત્યાદિ
શબ્દાર્થ –ાથથંગતમાનઃ હે મનુષ્ય ! તું પ્રયત્ન કરે ત્યારે તથા “વારં-જોવા સમિતિ ગુપ્તિથી ગુમ થઈને વિદિ -વદર’ વિચારણ કર “અનુપ-અનુIST સૂક્ષમ પ્રાણીથી યુક્ત “iધા-સ્થાન: માર્ગ “દુત્તા-સુન્ના” ઉપગના વગર દુસ્તર થાય છે, “પ્રભુલાસ -અનુarણનમેવ’ શાસ્ત્રો રીતીથી જ “મેકર’ સંયમનું અનુષ્ઠાન કરવું જાઈએ “વી દિ-વારે રાગ વિગેરેને જીતવા વાળા અરિહતેએ “સંબં-લા' સમ્યક પ્રકારથી “જા-રિત કહેલ છે, ઘ૧૧
– સૂત્રાર્થ - હે પુરુષ! (આત્મા) જીવનને અલ્પકાલીન જાણીને તથા વિવેને દુઃખદાયી સમજીને, પ્રયત્ન પૂર્વક સમિતિ અને સુપ્રિ યુક્ત થઈને ઉદ્યત વિહારી બને. માર્ગમાં અનેક નાનાં નાનાં જીવજંતુઓ હેય છે, તેમનું ઉપમર્દન કર્યા વિના ચાલવાનું કાર્ય ઉપયોગરહિત (અસાવધાન)મનુષ્યને માટે કઠણ છે, તેથી ઉપયોગ સહિત (યતનાપૂર્વક) ચાલવું જોઈએ તેથી પાસના આદેશ અનુસાર જ આચરણ કરવું જોઈએ, એવું રાગાદિ પર વિજ્ય પ્રાપ્ત કરનાર (વીતરાગ) અહંત ભગવાને સમ્યફ પ્રકારે કહ્યું છે. ૧૧
- ટીકાર્યું – હે વિવેકવાન પુરુષ! તું યતનાપૂર્વક અને વેગવાન (પાંચ સમિતિ અને ત્રણ મિથી યુક્ત) થઈને વિચર. યતનાવાન અને ગવાન શા કારણે થવું જોઈએ? આ પ્રશ્નનો ઉત્તર
એ છે કે ઈન્દ્રિ દ્વારા ગ્રહણ ન કરી શકાય એવાં અત્યંત સૂક્ષ્મ જીવેથી માર્ગ વ્યાસ હિય છે. એવા માર્ગ પર ઉપગ વિના (અસાવધાનીથી) ચાલવાથી જીવેનું ઉપમર્દન થાય છે. માટે એવા માર્ગ પર શાસ્ત્રોકત વિધિ અનુસાર ચાલવું જોઈએ. શાસ્ત્રોક્ત વિધિ આ પ્રમાણે છે- "યતના પૂર્વક ચાલવું જોઈએ. યતના પૂર્વક ઊઠવું બેસવું જોઈએ. યતના પૂર્વક શયન કરવું જોઈએ. યતના પૂર્વક આહાર કરવો જોઈએ. યતનાપૂર્વક નિર્વ ભાષણ કરવું જોઈએ. આ પ્રમાણે યતનાપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરનાર મનુષ્ય પાપકર્મને બન્ધક થતું નથી એટલે કે સંયમનું અનુષ્ઠાન શાસ્ત્રના આદેશ અનુસાર જ કરવું જોઈએ,
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૮૪
