________________
આ પ્રકારે પ્રતિપાદન કરીને આજીવિકે શાલના અનુયાયીઓ) સર્વજ્ઞને નિષેધ કરે છે. તે સિવાયના કેટલાક અન્ય મતવાદીઓનું એવું મંતવ્ય છે કે સમસ્ત દેશે અને કાળમાં સ્થિત પદાર્થ સમૂહ પરિમાણયુક્ત જ છે, અને તે પરિણામયુકત પદાર્થસમૂહને જ ઈશ્વર જાણે છે.
આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે આ ગાથાના પૂર્વાર્ધમાં આજીવિકાની માન્યતા પ્રકટ કરવામાં આવી છે. અને ઉત્તરાર્ધમાં પરાણિની માન્યતા પ્રકટ કરવામાં આવી છે. તેમના મત અનુસાર ઈશ્વરના જ્ઞાનને સઘળા સત્ પદાથોને જાણનાર જ્ઞાન રૂપે સ્વીકારવામાં આવ્યું છે. શ્રતિમાં એવું કહ્યું છે કે સર્વજ્ઞ બધું જાણે છે”
અથવા આખી ગાથામાં પૌરાણિકના મતને જ પ્રગટ કરવામાં આવ્યા છે. તેમને મત આ પ્રમાણે છે- સ્વયંભૂ બ્રહ્માને દિવસ ચાર હજાર યુગ જેટલા પ્રમાણુવાળ હોય છે. અને તેમની રાત્રી પણું એટલા જ પ્રમાણુવાળી હોય છે. કહ્યું છે કે- ' 1
”િ ઈત્યાદિ
”બ્રહ્માને એક દિવસ ચાર હજાર યુગનો હોય છે. દિવસે બ્રહ્મા જ્યારે સઘળા પદાર્થોનું સર્જન કરે છે, ત્યારે તેમને સઘળા પદાર્થોનું અપરિમિત જ્ઞાન હોય છે. પરંતુ રાત્રે જ્યારે તેઓ શયન કરે છે, ત્યારે તેમનું જ્ઞાન પરિમિત પણહેતું નથી. આ પ્રકારે પરિમિત અજ્ઞાન હોવાને કારણે તેમનામાં જ્ઞાન અને અજ્ઞાન અને સંભવી શકે છે. સૂત્રકાર આ કથન દ્વારા એ વાત પ્રદર્શિત કરે છે કે આ પ્રકારના ઘણુ લેકપ્રવાદ પ્રચલિત છે. ગાથાણા
અન્યવાદિયોં કે મતકા ખણ્ડન કે લિયે અપને સિદ્ધાન્ત કા પ્રતિપાદન
હવે અન્યતીથિકે ના પૂર્વોક્ત મતનું ખંડન કરવા માટે સૂત્રકાર પિતાના સિદ્ધાન્તનું (જૈન સિદ્ધાન્તનું મંતવ્ય પ્રકટે કરે છે. જે ” ઈત્યાદિ
શબ્દાર્થ - જિ’ જે કઈ “તન્ના-ત્રણ ત્રસ ટુ-', અથવા શari-થા સ્થાવર “Hor-foના પ્રાણી રિક્રુતિ નિરિ સ્થિત છે - તેષા’ તેઓને ફૂ-' અવશ્ય “પરિવાર ” પર્યાય “થિ-વતિ હેય છ૮
સૂત્રાર્થરસ અને સ્થાવર જીવેનું પર્યાય પરિણમન અવશ્ય થતું જ રહે છે. ત્રસ જીવ સ્થાવર પર્યાયને પ્રાપ્ત કરે છે અને સ્થાવર જીવ બસ પર્યાયને પ્રાપ્ત કરે છે. એટલે કે જે જીવ આ ભવમાં ત્રસ હોય છે, તે પર્યાય બદલાય જવાથી બીજા ભવમાં સ્થાવર રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે અને આ ભવમાં સ્થાવર જીવ રૂપે ઉત્પન્ન થયેલે જીવ, બીજા ભવમાં પર્યાય બદલાય જવાથી ત્રસ જીવ રૂપે ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. તેથી મનુષ્ય સદા મનુષ્ય રૂપે જ રહે છે, અન્ય કઈ પણ પર્યાયને ધારણ કરતો નથી”, એવે કેઈ નિયમ નથી.
જે જીવે ત્રસ્ત હોય છે એટલે કે ભયભીત અવસ્થામાં જ રહેતા હોય છે, એવાં જીને ત્રસ કહે છે. અથવા જે જીવ તડકામાંથી છાંયડામાં અને છાંયડામાંથી તડકામાં
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૬૪
