________________
પ્રકારાન્તરસે કૃતવાદિયોં કે મતકા નિરૂપણ
સૂત્રકાર ફરીથી કૃતવાદીઓના મતને અન્ય પ્રકારે પ્રકટ કરતા કહે કે – “ ” ઈત્યાદિ –
શબ્દાર્થ – “સા સT- a પિત પિતાના વEળે-૩રથાને અનુષ્ઠાનમાં જ સિદ્ધિ-સિદ્ધિ સિદ્ધિને પ્રાપ્ત કરે છે પરન્તુ ન સરકા-ભાગ અન્ય બીજા પ્રકારથી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થતી નથી. “મો-અધઃ' મેક્ષ પ્રાપ્તિની પૂર્વ પહેલા) “- ” આ લેકમાં અથવા આ જન્મમાં “ગણવા-શવ જિતેન્દ્રિય હોય એ જ “Hથામણgિu--ર્વજોમસમર્પિત બધી જ સિદ્ધિ યુક્ત થાય છે. ૧૪
– સૂત્રાર્થ - પિત પિતાનાં અનુષ્ઠાનમાં સ્થિત એટલે કે પિત પિતાના વર્ણ અને પિતપોતાના આશ્રમને અનુકૂળ કર્તવ્ય કરનાર જ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે, અન્ય પ્રકારે સિદ્ધિ સંભવી શકતી નથી. જે મનુષ્ય મેક્ષ પ્રાપ્ત કર્યા પહેલાં આ લેકમાં અથવા આ મનુષ્ય જીવનમાં જિતેન્દ્રિય હોય છે, એ માણસ જ સઘળી સિદ્ધિઓ વડે સંપન્ન થાય છે.
- ટીકા – તે કૃતવાદિઓ એવું કહે છે કે – અમારા શાસ્ત્રમાં કહ્યા પ્રમાણેનું આચરણ કરવાથી જ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે - અન્ય શાસ્ત્રોમાં કહ્યા પ્રમાણે આચરણ કરવાથી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થતી નથી. શિવે એવું કહે છે કે શિવશાસ્ત્રોમાં કહ્યા પ્રમાણેના અનુષ્ઠાન કરવાથી જ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. કપિલ સાંખ્ય કહે છે કે – ૨૫ તનું પ્રતિપાદન કરનાર શાસ્ત્રનું જ્ઞાન સંપાદન કરવાથી જ મુક્તિ મળી શકે છે. એગ મતાનુસાર યમ, નિયમ, પ્રાણાયામ, પ્રત્યાહાર, ધારણા, ધ્યાન અને સમાધિનું સેવન કરનાર મનુષ્ય જ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે. | વેદાન્તીઓ એવું કહે છે કે–શ્રવણ, મનન, અને નિદિધ્યાસન વડે આત્માને સાક્ષાત્કાર કરનારને જ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. - બૌદ્ધો કહે છે કે- “સઘળી વસ્તુઓ ક્ષણિક છે, સઘળું હોય છે, સઘળું દુખમય છે, સઘળું શૂન્ય છે,” આ પ્રકારની ભાવના કરવાથી જ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે.
એજ પ્રમાણે અન્ય મતવાદીઓ પણ પોત પોતાનાં શાસ્ત્રોની આજ્ઞા અનુસાર અચિરણ કરવાથી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે, એવું માને છે.
સમસ્ત દ્વન્દો (કલેશે) દૂર થઈ જવા રૂપ સિદ્ધિની પ્રાપ્તિ કરવી હોય તે આ મનુષ્ય જન્મ ધારણ કરીને મનુષ્ય દેહને પ્રાપ્ત કરીને અમારા દર્શનકારાની આજ્ઞાને
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧પ૦
