________________
ગયા (૧) ઉર્વભાગ, (૨) અભાગ મધ્યમાં (૧) ભૂ, (૨) ભુવ: (૩) સ્વઃ, (૪) મહ; (૫) જન, (૬) તપ અને (૭) સત્ય, આ સાત લેકની તથા (1) અતલ, (૨) વિતલ (૩) સુતલ, (૪) તલાતલ, (૫) પાતાલ, (૬) મહાપાતાલ અને (૭) રસાતલ નામના સાત અધે લોકની ઉત્પત્તિ થઈ
આ પ્રકારે ૧૪ લેકની ઉત્પત્તિ થઈ ગઈ એજ પ્રમાણે પૃથ્વી, જળ, તેજ વાયુ, આકાશ, સમુદ્ર અને પર્વત આદિ બધાં પદાર્થોની ઉત્પત્તિ થઈ ગઈ કહ્યું પણ છે કે –
સકળ વિશ્વ પહેલાં અંધકારમય હતું, સર્વથા અજ્ઞાન હતું, તેનું કઈ લક્ષણ ન હતું તર્ક દ્વારા પણ તેને વિષે કંઈ જાણી શકાતુ નહીં, અય હતું અને ચારે તરફ સર્વથા સુપ્ત શૂન્ય જેવું હતું.
- બ્રહ્માએ આ પ્રકારે ઈડાથી શરૂઆત કરીને કમ ક્રમે સઘળા પદાર્થોની રચના કરી પરંતુ તે બ્રાહ્મણ, શ્રમણ, પૌરાણિક અને સ્મૃત્તિના અનુયાયીઓ વાસ્તવિક તત્વથી અજ્ઞાત હેવાને કારણે મિથ્યા કથન જ કરે છે. વસ્તુસ્વરૂપ જુદા જ પ્રકારનું છે. પણ તેઓ તેમના અજ્ઞાનને કારણે ઉપર્યુક્ત માન્યતાને સાચી માને છે. ૮
દેવકૃત જગદ્વાદિયોં કે મતકા નિરસન
હવે જગતને દેવકૃત માનનારા લોકોના મતનું ખંડન કરવામાં આવે છે – auf” ઈત્યાદિ
શબ્દાર્થ–-au--રા” આપણુ “gિ -ng” અભિપ્રાયથી “સ્ત્રાલં-જો સંસારને પરિણ-કિસ કરેલ છે તેમ -ધાનું કહે છે કે તે તેઓa-a વસ્તુ સ્વરૂપને વિવાતિ વિસ્તરત જાણતા નથી. આ લેક વારિ-વારિત કયારે પણું “ વિખાણી-ન વિનાશ વિનાશશીલ નથી. છેલ્લા
- સૂત્રાર્થો - તે અન્ય મતવાદીઓ પિતાપિતાના મત પ્રમાણે જગતને બ્રહ્મા આદિ દ્વારા રચિત માને છે. તેમને વાસ્તવિકતાનું જ્ઞાન નથી. વાસ્તવિક પરિસ્થિતિ તે એ છે કે લોક વિનાશશીલ નથી પરંતુ નિત્ય જ છે.
આ કથનને ભાવાર્થ એ છે કે કેઈ આ લેકેને દેવ દ્વારા રચિત કહે છે, કઈ ઈશ્વર દ્વારા રચિત કહે છે. ઈત્યાદિ અનેક માન્યતાઓ ચાલે છે. પરંતુ આ પ્રકારની માન્યતા ધરાવનાર લેકે વાસ્તવિક પરિસ્થિતિથી અનભિજ્ઞ છે. તેમને વાસ્તવિક તત્ત્વનું જ્ઞાન નથી. કારણ કે આ લેકને નિરન્વય (સમૂળ) વિનાશ કદી પણ થતું નથી, પર્યાય રૂપે ક્ષણે ક્ષણે પરિવર્તન પામવા છતાં પણ દ્રવ્ય રૂપે તે તેને કદી નાશ થત નથી. એટલે કે લેકનું અસ્તિત્વ કાયમ ટકી રહે છે.
ટીકાર્થ—પૂર્વોક્ત અન્ય તીથિક જગતની ઉત્પત્તિના વિષયમાં પિત પિતાની ઈચ્છા અનુસાર
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૪૧
