________________
– ટેકાર્થ“અર્થ” શબ્દ અહીં અનન્તરના અર્થમાં વપરાય છે, પ્રારંભના અર્થમાં વપરાય નથી. એટલે કે અજ્ઞાનવાદીઓના મતને પ્રકટ કરતાં પહેલાં કિયાવાદીઓના જ મતને આ ગ્રન્થમાં પ્રકટ કરવામાં આવ્યું છે, તે કિયાવાદીઓનું દર્શન ચાર ગતિવાળા સંસારની વૃદ્ધિ કરનારું છે. ક્રિયા જ પ્રધાન રૂપે (મુખ્યત્વે) મેક્ષનું કારણ છે, આ પ્રકારની માન્યતા ધરાવનારને કિયાવાદી કહે છે.
આ દર્શન કોના સંસારની વૃદ્ધિ કરનારું છે? આ પ્રશ્નનો ઉત્તર એ છે કે જેઓ કર્મની ચિન્તાથી રહિત છે, તેમના સંસારની વૃદ્ધિ કરનારું છે. જ્ઞાનાવરણીય આદિ. આઠ પ્રકારનાં કર્મો સુખ દુઃખ આદિના જનક છે, એવી વિચારણાને કર્મચિન્તા કહે છે. જેમની આ કર્મચિન્તા અત્યન્ત નષ્ટ થઈ ગઈ છે, તેમના સંસારની વૃદ્ધિ થાય છે. બદ્ધ ભિક્ષુઓ અજ્ઞાન આદિ દ્વારા સંપાદિત ચાર પ્રકારના કર્મોને બન્યજનક માનતા નથી. તેથી તેમને કર્મચિન્તાપણુષ્ટ (કર્મ ચિન્તાથી રહિત) માનવામાં આવે છે.
આ કથનને ભાવાર્થ એ છે કે કઈ પણ પ્રકારે કરાયેલું કર્મ, પછી ભલે તે સ્વલ્પ હોય કે અધિક હોય, પરંતુ શુભ અશુભ ફળ અવશ્ય આપે જ છે. એવું કદી સંભવી શકતું નથી કે કર્મ બન્યજનક ન હોય. જે લેકે કર્મને બન્યજનક કહેતા નથી, તેમનું કથન ખરી રીતે સંસારનું જ જનક હોય છે. જે ર૪
ક્રિયાવાદી કયા પ્રકારે ચિન્તાથી રહિત છે, તે હવે સૂત્રકાર પ્રકટ કરે છે– “કાળ” ઈત્યાદિ
કિયાવાદિયોં કે કર્મ રહિતપના
શબ્દાર્થ –‘વંજ-ન્ય’ જે “-sa=” મનથી જાણીને “
હિંદુ-રિરિત’ પ્રાણિ હિંસા કરે છે. પરંતુ બાળ-ન” શરીરથી “ગાદી-અનાદી હિંસા કરતા નથી. ‘વંજ-વશ’ અને જેઓ “અહો-ગલુંય જાણ્યા વગર “હિંસા-”િ હિંસા કરે છે, “gો-સ્કૃg: કેવલ સ્પર્શમાત્રથી “-’ એવા કર્મના ફળ ને “aug- વિસિ’ ભેગવે છે, “તાર=-સાવધ૬ તે પાપકર્મ “રવિવારંg-મારું હસું અસ્પષ્ટ છે. રપ
અન્વયાથે – જે વ્યક્તિ મનથી જીવહિંસા કરે છે પણ કાયા વડે હિંસા કરતી નથી, તે વ્યકિત પાપ કર્મથી માત્ર પૃષ્ટ જ થાય છે એ જ પ્રમાણે જે અજ્ઞાની છવ મનના વ્યાપાર વિના જ જીવહિંસા કરે છે, તે જીવ પણ પાપકર્મથી માત્ર પૃષ્ણ જ થાય છે તે જીવ તે કર્મના ફળને સ્પર્શ માત્ર રૂપે જ ભોગવે છે તેનું તે પાપ અવ્યકત હોય છે એટલે કે તે ફળ સ્પષ્ટ હોતું નથી. એ ૨૫ ન
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૨૫
