________________
तत्त्वार्थसूत्र वेशा संरम्भा, माणातिपातादि साधनसन्निपातजनितपरितापनादिलक्षण: समारम्भः, माणातिपातादि क्रिया निवृति रारम्भश्चोच्यते, एतत त्रिविधमपि जीवाधिकरणं प्रत्येक मनोवाकाययोगविशेषात् विविधं भवति । मनोयोगसंरम्भाधि. करणम् १ वाग्योगसंरम्भाधिर रणम् २ एवं काययोग संरम्माधिकरणम् ३ एवंमनोयोगसमारम्माधिकरणम् १ वचनयोगसमारम्भाधिकरणम् २, काययोगसमारम्भाधिकरणम् ३ एवं-मनोयोगारम्माधिकरणम् १ वाग्योगारम्माधिकरणम् २ काययोगारम्माधिकरणश्चेति रीत्या नवविधं भवति, एतनपविधमपि जीवरूपं साम्परायिक कर्मास्त्रवाधिकरणं पुनः कृत-कारिताऽनुमतविशेषात प्रत्येक वैविध्य मापन्नं सत सतविंशतिविधं भवति । तथाहि-कृतमनः संरम्माधिकरणम् कारितमनःसंरम्माधिकरणम्, अनुमतमनःसंरम्भाधिकरणम्, कृतवाक्संरम्भा. आरम्भ । हिंसा आदि करने का संकल्प उत्पन्न होना संरम्भ कहलाता है. हिंसा आदि के साधनों को जुटाना समारम्भ है और प्राणातिपात क्रिया करना आरम्भ है।
यह तीनों प्रकार का जीवाधिकरण मनयोग, वचनयोग और काययोग के भेद से तीन-तीन प्रकार का है-मनोयोगसंरम्भाधिकरण वचनयोगसंरम्भाधिकरण और काययोग संरम्भाधिकरण । इसी प्रकार मनोयोगसमारम्भाधिकरण वचनयोगसमारम्भाधिकरण और काय. योगसमारंभाधिकरण, मनोयोगमारंभाधिकरण, वचनयोगमारंभाधि. करण और काययोगआरंभाधिकरण इस प्रकार सब मिलकर नौ भेद होते हैं। यह नौ प्रकार का अधिकरण कृत कारित और अनुमत के मेद से तीन-तीन प्रकार का होने से सत्ताईस प्रकार का हो जाता हैं। जैसे-कृतमनःसंरभाधिकरण, कारितमनः संरभाधिकरण, अनुमतमन: હિંસા આદિ કરવાનો સંકલ્પ ઉત્પન થ સંરંભ કહેવાય છે. હિંસા આદિના સાધનને ઉપયોગ કર સમારંભ છે અને પ્રાણાતિપાત ક્રિયા કરવી આરંભ છે.
આ ત્રણે પ્રકારના જીવાધિકરણ મને વચનયોગ તથા કાગના ભેદથી ત્રણ-ત્રણ પ્રકારના હોય છે-માગસંરંભાધિકરણ, વચનગ સંરભાધિકરણ અને કાયાગસંરંભાધિકરણ, આવી જ રીતે મનોયોગ સમારંભાધિકરણ, વચન યોગસમારંભાધિકરણ અને કાયોગસમારંભાધિકરણ મને ગઆરંભાધિકરણ, વચનગ–આરંભાધિકરણ કાયાગ-આરંભાધિકરણ આ રીતે બધાં મળીને નવ ભેદ થાય છે. આ નવ પ્રકારના અધિકરણ કૃત, કારિત અને અનુમતાના ભેદથી ત્રણ-ત્રણ પ્રકારના હોય છે આથી સત્તાવીશ પ્રકારના થઈ જાય છે જેમ કે-કૃતમનઃ સંરંભાધિકરણ, કારિતમાનઃ સંવંભાધિકરણ અનુમતમનઃસંરંભાધિકરણ, કૃતવચનસંરભાધિકરણ, કાતિવચન
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
