________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ. ६ ६.८ जीवाधिकरणभेदनिरूपणम् ८१ धिकरणम्, कारितवाकसंरम्माधिकरणम्, अनुमतवाक्संरम्भाधिकरणम् कृतकाय संरम्भाधिकरणम्, कारित कायसरम्माधिकरणम्, अनुमतकायसंरम्भाधिकरणम् इत्येवं संरम्भजीवाधिकरणं नवविधम्, एवं-समारम्भेऽपि नवविधम्, आरम्भे च नवविधमसे यम् । तत्र-कृतवचनं स्वतन्त्र कर्तप्रतिपादनार्थ मुक्तम्, कारिता. मिधानश्च प्रयोज्यपरतन्त्रता प्रदर्शनार्थ मुक्तम्, अनुमतवचनम्तु-प्रयोजकस्य मानसपरिणामप्रदर्शनार्थमवसेयम् । एवञ्च-मनसा, वचसा, कायेन च प्राणातिपाताचर्थ संरम्भं करोति-संरम्भं कारयति-संरम्म मनुमोदते च, एवं-समारम्भ करोति-कारयति-कुर्वन्तमनुमोदते च, एवम्- आरम्भं करोति-कारयति-कुर्वन्तसंरम्माधिकरण, कृतवचनसंरंभाधिकरण, कारितवचनसंरंभाधिकरण, अनुमतवचनतंरंभाधिकरण, कृनकायसंम्माधिकरण, कारितकाय. संरंभाधिकरण अनुमतकायसंभाधिकरण। इस प्रकार संरंभजीयाधिकरण नौ प्रकार का है, आरंभाधिकरण भी नौ प्रकार का है।
यहां कृत शब्द स्वतन्त्र कत्र्ता का प्रतिपादन करने के लिए है. कारित शब्द प्रयोज्य की परतंत्रता प्रकट करने के लिए है और अनु. मत शब्द प्रयोजनके मानसिक परिणामको प्रदर्शित करने के लिए है।
इस प्रकार मन से, वचन से और काय से प्राणातिपात आदि के संरंभ करता है और संभ करवाता है और संरभ का अनुमोदन करता है। इसी प्रकार समारंभ करता है, समारंभ करवाता है और समारंभ का अनुमोदन करता है । इसी प्रकार आरंभ करता है, સંરંભાધિકરણ, અનુમતવચનસંરંભાધિકરણ, કૃતકાયસંરભાધિકરણ કારિતકાયસંરભાધિકરણ, અનુમતકાયસંરંભાધિકરણ આવી રીતે સંરંભ જીવાધિકરણ નવ પ્રકારના છે. સમારંભાધિકરણ પણ નવ પ્રકારના છે અને આરંભાધિકરણ પણ નવ પ્રકારના છે.
અહીં કૃત શબ્દ સ્વતંત્ર કર્તાનું પ્રતિપાદન કરવા માટે કહેલ છે, કારિત શબ્દ પ્રજનની પરતંત્રતા પ્રગટ કરવા માટે છે અને અનુમત્ત શબ્દ પ્રયોજકના માનસિક પરિણામને પ્રદર્શિત કરવા માટે છે.
આવી રીતે મનથી, વચનથી અને કાયથી પ્રાણાતિપાત આદિ માટે સંરંભ કરે છે, સંરંભ કરાવે છે અને સંરંભને રૂડું જાણે છે. આવી જ રીતે સમારંભ કરે છે, સમારંભ કરાવે છે અને સમારંભનું અનુમોદન કરે છે, આરંભ કરે છે, આરંભ કરાવે છે અને આરંભની અનુમોદના કરે છે.
त० ११
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
