________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.९ स्.७ सिद्धस्वरूपनिरूपणम्
सम्यक्त्व परिभ्रष्टा उत्कृष्टतः कियति कालेऽतिक्रान्ते सिद्धयन्ति ? सम्यक्स्व परिभ्रष्टा उत्कर्षतो देशोनापाद्ध पुद्गलपरावर्त्त-संसारातिक्रमे सति सिद्धयन्ति अनुत्कर्षतस्तु केचित् संख्येयकालातिक्रमे, केचिच्चानन्तेन कालेन सिद्धयन्ति ति । इत्येकादशमुत्कृष्टद्वारम् ॥११॥
अन्तरतः सिद्धानां कियत्कालि कमन्तरं भवति ? अन्तरमिति सिध्यमानानां जीवानामन्तरकालः । तथाहि-एको वर्तमानसमये सिद्धः, ततोऽन्यः कियताकालेन सेत्स्यतीति सिद्धेगमनशून्यो यः कालः स अन्तरं कथ्यते । वर्तमानकाले एक: सिद्धः द्वितीयो जघन्येन तत एक समयव्यवधानेन सिध्यति उत्कृष्टतः
(११) उत्कर्षद्वार-सम्यक्त्व से च्युत हुए जीव अधिक से अधिक कितना काल व्यतीत होने पर सिद्ध होते हैं ? सम्यक्त्व से च्युत जीव उत्कृष्ट देशोन अपार्ध पुद्गल परावर्तन काल में सिद्ध होते हैं । अनु. स्कर्ष की अपेक्षा कोई संख्येय काल वीतने पर और कोई अनन्त काल व्यतीत होने पर सिद्ध होते हैं।
(१२ अन्तरद्वार-सिद्ध जीवों का कितने काल का अन्तर होता है। सिद्ध होने वाले जीवों में समय का जो व्यवधान होता है वह अन्तर कहलाता है । जैसे-एक जीव वर्तमान समय में सिद्ध हुआ, उसके पश्चात् दूसरा जीष जितने समय के बाद सिद्ध होगा उतना बीच का काल अन्तर कहलाता है अर्थात् सिद्धिगमन से शून्यकाल । वर्तमान समय में एक जीव सिद्ध हुआ, दूसरा एक समय के व्यवधान से सिद्ध होता है, इस प्रकार जघन्य अन्तर एक समय का होता है। उत्कृष्ट
(૧૧) ઉત્કર્ષ દ્વાર–સમ્યકવથી ભ્રષ્ટ થયેલા જીવ અધિકમાં અધિક કેટલે કાળ વ્યતીત થયા પછી સિદ્ધ થાય છે? સમ્યકત્વથી ભ્રષ્ટ જીવ ઉત્કૃષ્ટ દેશોન અપાઈ પુદ્ગલ પરાવર્તન કાળમાં સિદ્ધ થાય છે અનુત્કૃષ્ટની અપેક્ષા કઈ સંખ્યય કાળ વીત્યા બાદ અને કેઈ અનન્ત કાળ વ્યતીત થયા બાદ सिद्ध याय छे.
(૧૨) અત્તરદ્વાર–સિદ્ધ ઇવેનું કેટલા કાળનું અત્તર હોય છે ? સિદ્ધ થનારા છમાં સમયનું જે વ્યવધાન થાય છે તે અન્તર કહેવાય છે જેમકે-એક જીવ વર્તમાન સમયમાં સિદ્ધ થયે ત્યાર બાદ બીજે જીવ જેટલા સમય બાદ સિદ્ધ થશે તેટલે વચ્ચેને કાળ અન્તર કહેવાય છે અર્થાત સિદ્ધિગમનથી શૂન્યકાળ વર્તમાન સમયમાં એક જ સિદ્ધ થયે, બીજે એક સમયના વ્યવધાનથી સિદ્ધ થાય છે, આ રીતે જઘન્ય અન્તર એક સમયના
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
