Page Text
________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.८ ८.२८ मनोवचः कायविनयतपो निरूपणम् ६८९ 'मणवइकायविणयतवे पच्चेयं दुबिहे, पसस्थापसस्थमणवइकाय विणयाइ भेयओ' इति । मनोवच:-कायविनयतप:-मनोविनयतपः, वचोविनयतपः, कायविनयतपश्च प्रत्येकं द्विविधं भवति, तद्यथा-प्रशस्ताप्रशस्तमनोवचाकायविन. यादि भेदतः । तथा च-प्रशस्तमनोविनयतपः१ अप्रशस्तमनोविनयतपः २ प्रशस्तवचोविनयतपः३ अपशस्तवचो विनयापा४ प्रशस्तकायविनयतपः५ अप्रशस्तकाय. विनयतपः ६ चेत्येवं प्रत्येक प्रशस्ताप्रशस्तभेदेन द्वैविध्यात् षड्विधं तावत् मनो. बचाकायविनयतपो भवतीतिभानः। तत्र प्रशस्तम्-अवयवजितं पापरहितं यन्मनस्तत्सम्बन्धि विनयतपः प्रशस्तमनोविनयतपः उच्यते । एवम अप्रशस्तं सावधं सपा-माणातिपाताधारम्भक्रियायुक्त कर्कशता-कटुकता, निष्ठुरता-पषतादि सहितश्च यन्मनोऽन्तःकरणं तत्सम्बन्धि विनयतपोऽप्रशस्तमनोविनयतप उच्यते । एवम्-प्रशस्ताप्रशस्तबचोविनयतपः, प्रशस्ताऽप्रशस्तकायविनयतपश्चाऽप्युक्तरीत्या ऽवगन्तव्यम् ॥ उक्तश्चौपपातिके ३० सूत्रे-से किं तं मणविणए? मणविणए __मनो विनय तप के, वचनविनय तप के और कायविनय तप के दो दो भेद हैं। वे इस प्रकार हैं-प्रशस्त वचन विनय तप और अप्रशस्त मनो विनय तप, प्रशस्त मनोविनय तप और अप्रशस्त वचन विनय तप, प्रशस्त काय विनय तप और अप्रशस्त काय बिनय तप । तीनों के दो-दो भेद होने से सब मिलकर छह भेद होते हैं। प्रशस्त अर्थात् पाप रहित मन संबंधी विनय को प्रशस्त मनोविनय तप कहते हैं। अप्र. शस्त अर्थात् पापयुक्त-प्राणातिपात आदि से युक्त, कशता, कटुकता, निष्ठुरता,परुषता आदि सहित जो अन्तःकरण है, उसका विनय अप्रशस्त मनोविनय कहलाता हैं। प्रशस्त और अप्रशस्त वचन विनय तथा कायविनय भी इस प्रकार समझ लेना चाहिए। औपपातिक सत्र के तीसवें सत्र में कहा है।
મને વિનય તપના વચનવિનય તપના અને કાયવિનય તપના બબ્બે ભેદ છે. જે આ પ્રમાણે છે.—પ્રશસ્તમને વિનય તપ અને અપ્રશસ્તમને વિનય તપ પ્રશસ્તવચનવિનતપ અને અપ્રશસ્તવચનવિનય તપ, પ્રશસ્ત કાયવિનય તપ અને અપ્રશસ્ત કાયવિનય તપ. ત્રણેના બબ્બે ભેદ હેવાથી બધા મળીને ૬ ભેદ થાય છે. પ્રશસ્ત અર્થાત્ પાપરહિત મનસંબંધી વિનયને પ્રશસ્ત મને વિનય તપ કહે છે. અપ્રશસ્ત અર્થાત પાપયુક્ત પ્રાણાતિપાત વગેરેથી યુક્ત, કર્કષતા કટુકતા નિષ્ફરતા, પરૂષતા આદિ સહિત જે અંતઃકરણ છે. તેને વિનય અપ્રશસ્ત મનોવિનય કહેવાય છે. પ્રશસ્ત અને અપ્રશસ્ત વચન વિનય તથા કાયવિનય પણ આ પ્રમાણે સમજી લેવા જોઈએ. ઔપપાતિક સૂત્રના ત્રીસમાં સૂત્રમાં કહ્યું છે
त० ८७
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |