________________
तत्त्वार्यसूत्रे पूर्वकं गुर्वादेः सेवनरूपा शुश्रूषणा तद्रूपं तपः शुश्रषणा विनयतप उच्यते, तच्चाऽनेकविधम् । तद्यथा-अभ्युत्थानादिभेदतः, तथाचाऽभ्युत्थानविनयतपः १ आदिना-आसनाऽभिग्रहविनयतपः २ आसनप्रदानविनयतपः ३ सत्कारविनय तपः ४ सम्मानविनयतपः ५ कृतिकर्मविनयतपः ६ अञ्जलिपग्रहविनयतपः ७ आगच्छतोऽनुगमनतारूपतपः ८ स्थितस्य पर्युपासना विनयतपः ९ गच्छतः पश्चादनुगमशीलता रूपतपः गच्छतः प्रतिसंसाधनतातप उच्यते-१० इत्येवं रीत्या. ऽनेकविध खलु शुश्रूषणाविनयतपो भवतीति भावः । तत्राऽऽचार्यादे रागतस्याऽभिमुखम् उत्यानम् विनयाहस्याऽऽचार्यादे देशनादेवाऽऽसनत्यागो भवति, तथाविधाऽभ्युत्थानरूगे विनयः अभ्युत्थानपिनयः तद्रूपं तपोऽभ्युत्थानविनयतपो भवतीतिभावः । एवम्-आसनाऽभिग्रहविनयतपस्तु-आचार्य-गुर्वादिर्यत्र यत्रोप
विधिपूर्वक गुरु आदि की सेवा करना शुश्रषणा विनय कहलाता है। उसके अनेक भेद हैं, यथा-(१) अभ्युस्थानविनय तप (२) आसनाभिग्रह विनय तप (३) आसन प्रदान विनय तप (४) सत्कारविनय तप (५) सन्मान विनय तप (६) कृतिकर्म विनय तप (७) अंजलिप्रग्रहविनय तप (८) गुरु आदि बडे आते हुए के सम्मुख जाना रूप विनय तप (९) स्थित की उपासना रूप विनय तप (१०) जाते हुए के पीछे जाना रूप तप, इस प्रकार शुश्रूषणा बिनय तप अनेक प्रकार का है। इनका स्वरूप यह है___ (१) आचार्य आदि पर दृष्टि पडते ही आसन त्याग देना, उनकी ओर मुख करके खडा हो जाना अभ्युत्थान विनय कहलाता है । (२) आचार्य या गुरु आदि जहां-कहीं बैठने की इच्छा करें वहीं आसन
વિધિપૂર્વક ગુરૂ આદિની સેવા કરવી શુગૃષણાવિનય કહેવાય છે તેના અનેક ભેદ છે જેમકે-(૧) અભ્યાનવિનય તપ (૨) આસનાભિથ્રહવિનય તપ (3) भासन पहानविनयत५ (४) सविनयत५ (५) सन्मानविनयत५ (६) કતિકર્મ વિનયત૫ (૭) અંજલિપ્રગ્રહવિનયત૫ (૮) ગુરૂ વગેરે વડીલ આવતા હોય ત્યારે તેમની સન્મુખ જવું, (૯) સ્થિતની ઉપાસના રૂપ તપ (૧૦) જનારની પાછળ જવા રૂપ તપ, આ રીતે શુશ્રણાવિનય તપ અનેક પ્રકાર छ. मेनु २१३५ मा प्रमाणे छ
(૧) આચાર્ય આદિ પર દ્રષ્ટિ પડતા જ આસન છોડી દેવું તેમની સન્મુખ ઉભા થઈ જવું અભ્યથાનવિનય તપ કહેવાય છે. (૨) આચાર્ય અથવા ગુરૂ આદિ જ્યાં કોઈ રથળે બેસવાની ઇચ્છા પ્રદર્શિત કરે ત્યાં જ
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨
