________________
-
दीपिका नियुक्ति टीका अ.६ सू.४ अ. का. भवभ्रमणक्रियायाः आस्नवत्वम् २९
'उच्चालियम्मि पार, इरियासमियस्स संकमहाए । वावज्जेज्ज कुलिंगी, मरेज्जतं जोग मासज्ज ॥१॥ 'नय तस तनिमित्तो बंधो सुहमो वि देसिओ समए । सुद्धस्स उ संपत्ती अफला वुत्ता जिनवरेहिं ॥२॥ 'उच्चलिते पादे इर्यासमितस्य संक्रमार्थम् ।
व्यापद्येत कुलिङ्गी म्रियते तं योगमासाद्य ॥१॥ अत्र-कुलिङ्गि शब्देन कुन्थु प्रभृति क्षुद्रजन्तुः परिगृह्यते ॥
'न च तस्य तनिमित्तो बन्धः सूक्ष्मोपि देशितः समये ।
शुद्धस्य तु सम्पत्तिः अफलोक्ता जिनवरैः इति ॥२॥ एवश्चा-कषायस्यो-पशान्तकषायादेः कायादियोग ईर्यापथस्यैव संसाराs. परिभ्रमणकारणस्य कर्मण एकसमयावस्थानकस्या-ऽऽस्रबो भवति । तत्राऽऽयो बन्धसमय:-वेद्यमानकर्मसमयो मध्यमः २-स एव स्थितिकाला, तृतीयः
'उच्चालिपम्मि पाए' इत्यादि
ईर्यासमिति से सम्पन्न संयमी ने गमन करने के लिए पांच ऊंचा उठाया हो और उसका निमित्त पाकर कदाचित् कोई बेन्द्रिय आदि जीव मृत्यु को प्राप्त हो जाय तो भी उस संयमी को उसके कारण सूक्ष्म बन्ध भी नहीं कहा गया है। जिनेन्द्र भगवान् ने शुद्ध पुरुष की क्रिया को पाप-फलप्रदायिनी नहीं कहा है।
इस प्रकार जे उपशान्तकषाय आदि कषाय रहित है, उसके काय. योग के निमित्त से ईर्यापथ कर्म का ही पन्ध होता है और संसारपरिभ्रमण का कारण नहीं होता। उस कर्म की स्थिति सिर्फ एक समय की होती है, अर्थात् प्रथम समय में कर्म का बंध होता है, दूसरे समय में
'उच्चालियम्मि पाए' त्या ध्यासमितिथी सपन्न सयभीमें गति ४२१॥ માટે પગ ઉંચે કર્યો હોય અને તેનું નિમિત્ત પામીને કદાચિત્ કઈ બેઇન્દ્રિય આદિ જીવ મૃત્યુને શરણ થઈ જાય તો પણ તે સંયમીને તેના કારણે સક્ષમ બન્યું પણ કહેવામાં આવ્યું નથી. જિનેન્દ્ર ભગવાને શુદ્ધ પુરૂષની ક્રિયાને પાપફળ આપનારી કહેલી નથી.
આ રીતે જે ઉપશાન કષાય આદિ કષાય રહિત છે તેના કાગના નિમિત્તથી ઈર્યાપથ કર્મને જ બન્ધ થાય છે તેમજ સંસારપરિભ્રમણનું કારણ બનતું નથી. તે કર્મની સ્થિતિ માત્ર એક સમયની હોય છે, અર્થાત્ પ્રથમ સમયમાં કર્મ બંધાય છે, બીજા સમયમાં તેનું વેદના થાય છે અને આ વેદન
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨
