________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ. ६ स्.. अ. का. भवभ्रमणक्रियायाः आस्रवत्वम् २५
तत्वार्थदीपिका-पूर्वसूत्रे-क्रोधादिकषाययुक्तस्यात्मनः कायिकादियोगः संसारपरिभ्रमणरूपसम्परायक्रियाया आस्रवो भवतीति प्रतिपादितम्, सम्मतिकपायरहितस्य कायादियोगः संसाराऽपरिभ्रमणरूपैयाँपयिकक्रियाया आत्रयो भवतीति प्रतिपादयितुमाह-'अकसायस्स जोगो ईरिया पहिया किरियाए' इति ।
अकषायस्य-न विद्यते क्रोधादिकपायो यस्य सोऽकषायस्तस्य क्रोधादिकषाय रहितस्याऽऽत्मन उपशान्तकषायादेः कायिक-वाचिक-मानसयोग:-ऐपिथिक क्रियाया:- ईर्यापथकर्मणः संसारपरिभ्रमणकारणस्याऽऽस्रवो भवति। ऐपिथिक शब्दार्थस्तु-ईर+गतो'-इत्यस्माद् भाये व्यति-ईया-ईरणम्, योगो गतिः योगप्रवृत्तिः काय-वाइ-मनो व्यापारः काय-वाङ्-मनो वर्गणालम्वी-आत्मपदेश होता है ॥४।
तत्वार्थदीपिका-पूर्वसूत्र में प्रतिपादन किया गया है कि क्रोध आदि कषायों से युक्त आत्मा का काययोग आदि संसार भ्रमण के कारण साम्परायिक आस्रव का कारण होता हैं, इस सूत्र में यह बतलाया जा रहा है कि जो जीव कषाय से रहित है, उसका योग केवल ईपिथआस्रव का कारण होता है जो कि संसार परिभ्रमण का कारण नहीं होता है
क्रोध आदि समस्त कषायों से रहित आत्मा का-उपशान्तकषाय या क्षीणकषाय आत्मा का-जो कायिक वाचिक अथवा मानसिक योग होता है, उससे केवल ईपिथ-आस्रव ही होता है। ईर् धातु गति अर्थ में है। उससे भाव के अर्थ में प्रत्यय करने से ईयों शब्द बनता है. जिसका अर्थ है गति या योग की प्रवृत्ति, अथवा मन, वचन काय
તત્વાર્થદીપિકા-પૂર્વસૂત્રમાં પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું કે ક્રોધ આદિ કષાયથી યુકત આત્માને કાયયોગ આદિ સંસારભ્રમણના કારણથી સાપાયિક આસ્રવનું કારણ બને છે, પ્રસ્તુત સૂત્રમાં એ દર્શાવાઈ રહ્યું છે કે જે જીવ કષાયથી મુકત હોય છે, તેને રોગ માત્ર ઈર્યાપથ આસવનું કારણ હોય છે કે જે સંસાર પરિભ્રમણનું કારણ બનતું નથી.
ક્રોધ આદિ સમસ્ત કષાયથી રહિત આત્માનો-ઉપશાન્ત-કષાય અથવા ક્ષીણકષાય આત્માન -જે કાયિક, વાચિક અથવા માનસિગ થાય છે, તેનાથી
तध्र्या५थ-मास थाय छे. 'ई' धातु गति मथ मा छे, तथा साना અર્થમાં ઈયત પ્રત્યય લગાડવાથી ફર્યા શબ્દ બને છે, જેને અર્થ થાય છે ગતિ અથવા રોગની પ્રવૃત્તિ, અથવા મન, વચન કાયના નિમિત્તથી થનારાં
त०४
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨
