________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.७ सू. ५१ पौषधोपवासन तस्यातिचाराः ३८१ खितोच्चारप्रस्रवणभूमिः ३ अपमार्जित-दुष्पमाजिवोच्चारमस्रवणभूमिः ४ पोषधोपचास व्रतस्य सम्यगमनुपालनञ्चति ५ पञ्चातिचाराः। तत्र-शय्यासंस्तारकाणां न सर्वथा प्रतिलेखनञ्च प्रथमः १ तेषां शय्यासंस्तारकाणां न सर्वथा प्रमा. जनम् अन्यमनस्कतया प्रमार्जनं च द्वितीयः २ एवमेवोच्चारपस्रवणभूमौ क्रमेण प्रकारद्वये तृतीय-चतुर्थौ ३-४ प्रबचनोक्तविध्यनुसारेण पोषधोपवासवतस्य सम्यगनुपालनाऽभावः, ब्रतसमये--आहारशरीरसत्कार मैथुनादि विविधव्यापाराणामनुचिन्तनश्च पञ्चमः ५ इति, तत्र-पतिलेखनं सचित्ताऽचित्तमिश्र स्थावरत्रसजन्तु शून्यत्वेन शय्यादेश्चक्षुषा निरीक्षणम् , प्रमार्जनन्तु-रजोहरणादिना सम्माखित शय्यासंस्तारक (२) अप्रमार्जित-दुष्प्रमार्जितशय्यासंस्तारक (३) अप्रतिलेखित-दुष्प्रतिलेखित-उच्चारप्रस्रवणभूमि (४) अप्रमार्जितदुष्प्रमार्जित-उच्चारप्रनवणभूमि और (५) पौषधव्रत का सम्यक् अननुपालन ।
(१) शर? और संथारे का सर्वथा ही प्रतिलेखन न करना अथवा असावधानी से प्रतिलेखन करना प्रथम अतिचार है । (२) शय्या और संस्तारक का बिलकुल प्रमार्जन न करना अथवा अन्यमनस्क भाव से प्रमार्जन करना दूसरा अतिचार है । (३-४) इसी प्रकार उच्चार भूमि
और प्रस्रवणभूमि का प्रतिलेखन और प्रमार्जन न करना या सम्यक् प्रकार से प्रतिलेखन प्रमार्जन न करना तीसरा और चौथा अतिचार है। (५) आगमोक्त विधि के अनुसार पौषधवन का सम्यक प्रकार से पालन न करना, यह पौषधव्रत का पांचवां अतिचार है।
शय्या और संस्तार में त्रस या स्थावर जीव तो नहीं है, यह प्रतिबभित-२या२ सय भूमि (४) अप्रमाणित-प्रमानित-स्यार. प्रसमभूमि मने (५) पोषयनतनु सभ्य अननुपासन. (१) शय्या भने સંથારાનું સર્વથા જ પ્રતિલેખન ન કરવું અથવા અસાવધાનીથી પ્રતિલેખન કરવું પ્રથમ અતિચાર છે. (૨) શસ્ત્ર અને સંસ્તારકનું બિલકુલ પ્રમાર્જન ન ४२७ मथा मन्यमनसाथी प्रभान अबु मा मतियार छ. (७-४) આવી જ રીતે ઉરચારભૂમિ અને પ્રસવણભૂમિનું પ્રતિલેખન અને પ્રમાને ન કરવું અથવા સમ્યફ પ્રકારથી પ્રતિલેખન પ્રમાર્જન ન કરવું ત્રીજા અને ચેથા અતિચાર છે. (૫) આગમેક્ત વિધિના અનુસાર પૌષધવ્રતનું સમ્યક પ્રકારથી પાલન ન કરવું, એ પૌષધવ્રતને પાંચમે અતિચાર છે.
શયા અને સંથારામાં રસ અથવા સ્થાવર જીવ તે નથી એ જોઈ
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨
