________________
३३४
तत्वार्थसूत्रे शब्ददिविषयेषु तीव्र ऽन्युत्कटोऽभिलाष इच्छा, अयं हि स्वदारेष्वपि निरन्तर भोगेच्छारूपः कामोत्तेजक वाजीकरणादि प्रयोगेषु पामायाः खर्जनमित्र भृशं कामभोगशक्तिसंपादनेन कामभोगेच्छावर्द्धन मित्यर्थः, अयमात्मनो मनोमा लिन्य कारकत्वादविचारः । तथाचैते पर विवाहकरणादयः पञ्च स्वदारसन्तोषरूपस्य स्थूलमैथुनविरविलक्षणस्य चतुर्थाऽणुव्रतस्याऽतिचारा भवन्ति, तस्मात्चतुर्थांशुव्रतिना पर विवाहकरणादि पञ्चातिचारवर्जनपूर्वकं स्वदार सन्तोषव्रतं सभ्यतया परिपालनीयम् । अन्यथा - एतेषां पर विवाहकरणादीनां पञ्चाविचाराणां करणे सति चतुर्थाऽणुव्रतस्य भङ्गः प्रसज्येत। उक्तश्च भगवताऽतिचार
(५) कामभोग की उत्कट अभिलाषा होना कामभोगतीव्राभिलाष अतिचार है । अपनी पत्नी के साथ अत्यधिक काम सेवन की इच्छा रखने से भी यह अतिचार होता है । कामोसेजक वाजीकरण आदि प्रयोग करके, खाज को खुजलाने के जैसे खूब कामभोग की शक्ति सम्पादित करके कामभोग की इच्छा को बढाका भी काम भोगतीव्राभिलाष है । आत्मा और मन में मलीनता उत्पन्न करने के कारण यह अतिचार है ।
इस प्रकार ये पर विवाहकरण आदि खदार सन्तोषरूप स्थूलमैथुनविरति लक्षण वाले चौथे अणुव्रत के अतिचार हैं। इस कारण चतुर्थ अणुव्रत के धारी को पर विवाहकरण आदि पांचों अतिचारों का वर्जन करके स्वदार सन्तोषव्रतका सम्यक् प्रकार से पालन करना चाहिए। अन्यथा परविवाहकरण आदि पांच अतिचारों का सेवन करने
(૫) કામલેગની ઉત્ક્રુષ્ટ અભિલાષા થવી કામલેાગતીવ્રાભિલાષ અતિચાર છે. પાતાની પત્ની સાથે વધારે કામસેવનની ઇચ્છા રાખવાથી પણ આ અતિચાર લાગે છે. કામેાત્તેજક વાજીકરણુ આદિ પ્રયોગ કરીને, ખરજવાને ખજવાળવાની ફક, કામલેગની ઘણી શક્તિ સ ંપાદન કરીને કામલેગની ઈચ્છાને વધારવી એ પણ કામલે ગતીવ્રાભિલાષ છે. આત્મા તેમજ મનમાં મલીનતાં ઉત્પન્ન કરવાના કારણેા-આ અતિચાર છે.
આ રીતે આ પરિવાહકરણ આદિ સ્વદારસ ંતોષ રૂપ થ્રૂ મથુન વિતિ લક્ષણવાળા ચોથા અણુવ્રતના અતિચાર છે. આ કારણે ચેાથા અણુવ્રતના ધારકે પરવિવાહકરણ આદિ પાંચે અતિચારાના પરિહાર કરીને સ્વદારમાષ વ્રતનુ સભ્યપ્રકારથી પાલન કરવું જોઈ એ. અન્યથા પરવિવાહકરણ આદિ પાંચ અતિચારાનું સેવન કરવાથી ચેાથું અણુવ્રત ખડિત (કૃષિન) થઈ જાય છે,
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
