________________
दीपिका- नियुक्ति टीका अ. ७ सू. ४० सम्यग्दृष्टेः पञ्चातिचाराः
"
परिचयात्मक बोध्यौ तावपि सम्यग्दृष्टेरतिचारो भवतः तत्र - भावतोऽन्यात्मगुणप्रकर्षोद्भावनरूपा प्रशंसा सोपधिकनिरुपधिकं च गुणवचनं संस्तवः । अभिगृहीतमिध्यादृष्टिस्तावत् अभिमुखं गृहीताऽभिगृहीतादृष्टिः, यथा - 'इदमेव तत्वम्' इति सौगतादिवचनम्, अनेकापि - अभिमुख्येन गृहीतादृष्टिः सर्व aeroda स समीचीनदृष्टिः अनभिगृहीत मिथ्यादृष्टि रुच्यते, मिथ्यादर्शनं खलु नानाप्रकारकं सञ्जायते, मोहनीयकर्मवैचित्र्यात् नयाना-मानन्त्यात् । तत्र - केचित् क्रियावादिनः सन्ति, क्रिया कर्त्रधीना कर्तारं विना नोपपद्यते, इत्यारमाविष्टितशरीरसमवायि क्रियावादिन आत्माऽस्तित्वादि प्रतिपत्तारस्तेऽशीत्यधिक
३०७
और विनयवादियों की प्रशंसा रूप और परिचय रूप हैं अर्थात् मिथ्यादृष्टियों की प्रशंसा करना परपाषण्ड प्रशंसा और उनके साथ परिचय करना परपाषण्ड संस्तव है । ये दोनों भी सम्पदर्शन के अतिचार हैं । भावपूर्वक दूसरे के अथवा अपने गुणों का प्रकर्ष प्रकट करना प्रशंसा कहलाता हैं और सोपधिक या निरुपधिक गुणवचन को संस्तव कहते है। अभिमुख गृहीत दृष्टि अभिगृहीता दृष्टि है, जैसे यही तत्व है।' इस प्रकार सौगत आदि के वचन सभी प्रवचनों को समीचीन समझना अभिगृहीत मिथ्यादृष्टि कहलाती है ।
मोहनीय कर्म की विचित्रता के कारण तथा नयों अनन्त होने के कारण मिथ्यादर्शन अनेक प्रकार का होता है। कोई कोई क्रियावादी होते हैं । क्रिया कर्त्ता के अधीन है, कर्त्ता के बिना वह हो नहीं सकती । इस प्रकार आत्मा से अधिष्ठित शरीर में समवाय संबंध से क्रिया रहती
પ્રશંસા રૂપ અને પરિચય રૂપ છે, અર્થાત્ મિથ્યાર્દષ્ટિએની પ્રશંસા કરવી પરપાષડપ્રશ'સા છે અને તેમની સાથે પરિચય કરવા પરપાષડસ સ્તવ છે. આ બંને પણ સમ્યક્દનના અતિચાર છે. ભાવપૂર્વક બીજાના અથવા પાતાના ગુણાના પ્રકષ પ્રકટ કરવાને-પ્રશસા કહે છે અને સાધિક અથવા નિરૂપષિક ગુણુવચનને સ'સ્તવ કહે છે. અભિમુખગૃહીત દૃષ્ટિ અભિગૃહીતા દૃષ્ટિ છે જેમ કે-'આ જ તત્ત્વ છે' એ જાતના સૌગત આદિના વચન અધા પ્રવચનાને સમીચીન સમજવું અનભિગ્રહીત મિથ્યાર્દષ્ટિ કહેવાય છે.
મેહનીયકમ ની વિચિત્રતાના કારણે તથા નયા અનન્ત હાવાથી મિથ્યાદ ન અનેક પ્રકારના હૈય છે. કેાઇ-કાઈ ક્રિયાવાદી હાય છે ક્રિયા કર્તાને અધીન છે, કર્તા વગર તે થઈ શકતી નથી. આ રીતે આત્માથી અધિષ્ઠિત શરીરમાં
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
