________________
दीपिका-निर्युक्ति टीका अ. ७ . ३८ मारणांतिक संलेखना स्वरूपनिरूपणम् २९३ संलेखना, संलेख्यते - कृशीक्रियते कायकषायादिक सनया-इति संलेखना काय कायतनूकरणतपो विशेषरूपा । तत्र - काय कृशकरणतपो विशेषेभ्यो ऽभ्यन्तर संलेखना - २ तथाचोक्तम्
चारि विचित्ताई - विगई निज्जू हिठाई उत्तारि । एगंतरमायामं - अविधि विगिट कोडिक ॥१॥
इति चत्वारि (वर्षाणि) विचित्राणि (रूपांस) विकृतिनियूँ ढानि चत्वारि । एकान्तरमाचाम्लम् (द्वे) अविकृष्टम् (एकम् ) विकृष्टम् एकम् कोटया - (एकम् ) इति । संलेखना काळच उत्कृष्टेन द्वादश वर्षाणि तदनु पुनः स्वशक्त्यपेक्षया मासार्धं मासपरिमाणतया, आगमोक्त्या द्वादशवर्ष व्यवस्थयैव संलेखना काळो गन्तव्यः सायं संलेखनावश्यमेव समाधि मरणपर्यन्तं श्रमण - श्रावकाभ्यां कतव्या । तथा च- दुष्षमारूपकालदोषात् वज्रमनारावादि संहनन दौर्बल्यदोषात् दिव्य संलेखना कहलता है । इस में भी काय को कृश करने वाला तपश्चरण बाह्य संलेखना है कोप आदि कशयों को कृश करने वाला तप आभ्यन्तर संखना है । कहा भी है
चार वर्ष तक विचित्र तप करे, चार वर्ष तक विगयों का त्याग कर के तप करे, दो वर्ष तक एकान्तर आयंबिल करे, एक वर्ष अधिकृष्ट और एक वर्ष तक विकृष्ट तप करे। इस प्रकार संलेखना का उत्कृष्ट काल वारह वर्ष का कहा गया है। तत्पश्चात् अपनी शक्ति के अनुसार मास या अर्धमास परिमाण वाली, आगमोक्त बारह वर्ष की व्यवस्था से ही संलेखना काल समझना चाहिए ।
साधु और श्रावक को यह संलेखना मरणपर्यन्त अवश्य ही करना चाहिए | इस दुष्षम काल के दोष से, संहनन की दुर्बलता के दोष से સલેહુણા છે જ્યારે ક્રોધ વગેરે કાયાને કૃશ કરનારનુ તપ આભ્યન્તર सखेडा छे. याशु है
ચાર વર્ષ સુધી વિચિત્ર તપ કરે, ચાર વર્ષ સુધી વિગાયને ત્યાગ કરીને તપ કરે, એ વર્ષોં સુધી એકાંતર આયાંબિલ કરે, એક વર્ષી અવિષ્ટ અને એક વર્ષ સુધી કૃિષ્ટ તપ કરે. આ રીતે સદેહાના ઉત્કૃષ્ટ કાળ ખ૨ વર્ષના કહેવામાં આવ્યા છે. ત્યાર પછી પેાતાની શક્તિ મુજબ માસ અથવા અડધા માસ પરિમાણવાળી આગમાકત ખાર વર્ષોંની વ્યવસ્થાથી જ સલેહુણાના કાળ સમજવાના છે.
સાધુ તથા શ્રાવકે આ સલેહણા મણ્પયન્ત અવશ્ય જ કરવી જોઇએ. આ દુષ્ણકાળના દોષથી, સ'ટુનનની દુબળતાના દોષથી તથા દેવતા મનુષ્યે
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
